یکی از مصالح پرمصرف و شیک که در اکثر فضاها چه داخلی و چه خارجی با هر سبکی کاربرد دارد، (چوب) است. چوب، مصالح دوست‌داشتنی است که امروزه با پیشرفت تکنولوژی به بهترین شکل خود در معماری و معماری داخلی به‌کار می‌رود.
یکی از ویژگی هایی که چوب را محبوب کرده‌است، حس گرما و صمیمتی که به فضا انتقال می‌دهد. اما پشت این مصالح دوست‌داشتنی تاریخچه و دنیایی وجود دارد. همچنین، در دنیا درختان مختلفی موجود است که هر کدام خصوصیات خاصی دارند که این خصوصیات با توجه به آب‌وهوا، نوع خاک، نوع جنگلی که در آن رشد می‌کند و... به‌وجود آمده‌است.
ما در این مقاله اطلاعات دقیق و کاملی از تاریخچه چوب، قرار داده‌ایم تا بیش از پیش با این مصالح خاص و ناب آشنا شوید!
پس، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
1. تاریخچه چوب
تصویر یک
خوب است بدانید، قبل از به‌کارگیری موادمعدنی یا مصالح صنعتی مانند آهن، آجر و سرامیک در سازه‌های معماری یا عمرانی، چوب یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین مصالح در دسترس بوده‌است.
انسان اولیه طرز شکل دادن به چوب را برای تهیه ابزارهای گوناگون آموخت. ابزار و وسایل چوبی اولیه و حتی ساختمان‌ها، تزئینات چوبی و... نمایانگر اهمیت این مصالح است که قبل از فلز و همزمان با مصرف سنگ در اختیار بشر بود و از آن برای تهیه ابزار و وسایل زندگی، سلاح، ساختمان و... استفاده کرده‌است.
از ساختمان‌های روستایی گرفته تا ساختمان‌های چند طبقه شهری، پل‌ها، كوشك‌ها و... همگی از چوب ساخته می‌شدند که بسیاری از آن‌ها در ایران یا کشورهای دیگر به عنوان میراث فرهنگی شناخته شده‌اند. قدمت ساختمان‌های چوبی بدون شک باید به عصر نوسنگی (نزدیک به 6000 سال پیش، معماران ایرانی برای گرمی بخشیدن به خانه‌های مسکونی، کاخ‌ها و... از چوب استفاده می‌کردند) برسد!
پولی بیوس، از نخستین تاریخ‌نگاران جهان، کاخ باستانی همدان (هگمتانه) که در زمان مادها ساخته شده را اینگونه توصیف کرده‌است:
" بیشتر این کاخ از چوب سدر و سرو ساخته شده‌بود. ستون‌های چوبی آن را با ورق‌های نقره و زر پوشانده بودند."
در تخت‌جمشید از چوب های بلوط، گردو و سرو استفاده شده‌است. به‌طور کلی تیر و ستون‌های چوبی از ویژگی های معماری باستانی ایرانی است و در مراحل مختلف و سبک‌های معماری گوناگون ایرانی چوب از ارکان اصلی بوده‌است. از نشانه‌های زنده ساختمان‌های چوبی می‌توان از چهل‌ستون، عالی‌قاپو، مسجدبنات در اطراف مراغه که مربوط به دوره اسلامی معماری ایران است، نام برد.
اما پس از مدتی، کاربرد چوب به‌عنوان یکی از ارکان اصلی ساختمان‌ها فراموش شده‌است. با این حال هنوز چوب یکی از مهم‌ترین عناصر کارا و نقش آفرین در مسائل معماری و هنری است.
چوب برخلاف سایر مصالح ساختمانی پس از گل به‌خاطر خاصیت شکل‌پذیری فراوان و طبیعی بودنش با روحیه انسان سازگار و از مطلوبیت ویژه‌ای برخوردار است.
فرانک لوید رایت در مورد (چوب) می‌گوید:
"چوب صمیمانه‌ترین و انسانی‌ترین مصالح است. انسان عاشق پیوند با ان است، دوست دارد و آن را لمس کند و دیدن آن را خوش می‌دارد."
حتما بخوانید: بهترین و جدیدترین مدل های صندلی اپن آشپزخانه 2020
2. خواص چوب
تصویر دو
2.1. خواص فیزیکی
- وزن مخصوص چوب: وزن چوب بستگی به میزان رطوبت موجود در آن دارد. معمولا در رطوبت 15 درصد محاسبه می‌شود. چوب سنگین‌تر معمولا مقاوم‌تر است و بار بیشتری را تحمل می‌کند.
- هدایت حرارت در چوب: به‌خاطر کم بودن قابلیت هدایت حرارتی، برای ساختن عایق‌های حرارتی مناسب است.
- قابلیت سوختن و قدرت انرژی‌زایی: چوب به‌خاطر حرارت مطبوع و شعله‌های زیبایی که ایجاد می‌کند برای سوزاندن در بخاری‌های دیواری استفاده می‌شود معمولا از چوب های زائد در این مورد استفاده می‌شود.
- هدایت الکتریکی: میزان هدایت الکتریکی چوب بسته به درصد رطوبت آن است، به‌طور کلی چوب های خشک عایق جریان برق هستند.
- جذب و کاهش صدا: چوب های سبک صداها را بهتر جذب می‌کنند؛ هرچه سطح چوب نامنظم‌تر و مرطوب‌تر باشد خاصیت عایق بودن آن در برابر صدا بیشتر است.
- گرمای ویژه چوب: گرمای ویژه چوب خیلی‌زیاد است و وقتی در کنار هدایت حرارتی ناچیز آن قرار می‌گیرد، باعث به‌وجود آمدن ویژگی‌های مناسب در چوب می‌شود.
- رنگ و بو: معمولا رنگ چوب پیر، تیره‌تر از چوب های جوان است. معمولا چوب‌های تیره‌تر بادوام‌تر و سالم‌تر هستند و بوی مطبوعی دارند!
2.2. خواص مکانیکی
چوب در فضاهای مختلفی با کاربری‌های گوناگونی استفاده مییشود به‌همین خاطر باید باید نیروهای مختلفی را تحمل کند. که این موضوع خیلی به ویژگی های مکانیکی چوب بستگی دارد که در ادامه ویژگی های مکانیکی چوب را نام برده‌ایم.
- سختی چوب: این ویژگی در کیفیت کار با چوب تاثیرگذار است. چوب نرم و مرطوب سختی کمی دارد!
- مقاومت خمشی: مقاومت خمش چوب به نسبت پایین است و تحت تاثیر خمش تغییر شکل می‌دهد.
- تاب ضربه‌ای: چوب مرطوب به‌خاطر انعطافی که دارد در برابر ضربه مقاوم‌تر است.
- تاب کششی: چوب در جهت الیاف (جهت طولی)، بیشترین تاب کششی را دارد.
- دوام چوب: چوب، جسم با دوامی نیست زیرا به‌مرور زمان توسط حشرات، قارچ‌ها و... پوسیده می‌شود. البته چوب های متراكم، مقاوم‌تر هستند كه می‌توان به کمک روش‌هایی، تراکم چوب را زیاد کرد.
حتما بخوانید: راهنمای کامل و کاربردی خرید و انتخاب کتابخانه برای دکوراسیون داخلی
3. انواع چوب
تصویر سه
همان‌طور که در ابتدا مقاله هم گفته شد؛ گونه‌های مختلفی از درختان در سرتاسر دنیا وجود دارند که هر کدام به‌خاطر شرایط مختلفی که رشد کرده‌اند، دارای خصوصیات و ویژگی‌های گوناگونی هستند و تفاوت‌های بسیاری با یک‌دیگر دارند.
در زیر، اطلاعاتی از ۴ نوع چوب که احتمالا اسمشان به گوشتان خورده‌است را قرار داده‌ایم.
3.1. چوب بلوط
یکی از پرکاربردترین نوع چوب، (چوب بلوط) است.
بلوط، انواع مختلفی دارد که دارای رنگ‌بندی‌های متنوع از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره هستند. این چوب، دارای بافتی درشت، بادوام، محکم و سخت است که در عین‌حال زیبا و خوش‌نقش است.
بلوط در برابر سایش، بسیار مقاوم است و معمولا از آن پارکت ساخته می‌شود که بهترین نوع پارکت به‌حساب می‌آید!
از دیگر مصارف بلوط می‌توان در ساخت روکش، طراحی کتابخانه، میز و صندلی، مبلمان و... اشاره کرد.
حتما بخوانید: همه چیز درباره سنگ آنتیک + جذاب ترین مدل های جدید
3.2. چوب گردو
یکی از بهترین و معروف‌ترین نوع چوب، (چوب گردو) است.
این چوب نیز دارای بافتی زیبا و در عین حال خوش‌رنگ است. وزنی در حدود ۷۰۰ کیلوگرم دارد و جز چوب های سنگین حساب می‌شود!
از آن جایی که این چوب بسیار خوش‌کار است در اکثر فعالیت‌های معماری و هنری از جمله: طراحی کابینت، روکش، خراطی، منبت‌کاری، مبلمان، مجسمه‌سازی، ساخت آلات موسیقی و... استفاده می‌شود.
3.3. چوب راش
می‌توان گفت: یکی از محبوب‌ترین و معروف‌ترین نوع چوب، (چوب راش) است.
این نوع چوب مانند بلوط، تنوع بسیار بالایی دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. راش، چوبی سخت، مقاوم و بادوام است. این چوب نیز مانند چوب‌ها، کاربری‌های متنوعی دارند از جمله: ساخت در و پنجره، ساخت چهارچوب، پایه‌های خمیده صندلی، مبلمان، صندوق و...
3.4. چوب افرا
نوع دیگر، (چوب افرا) است. این چوب نیز دارای گونه‌های مختلفی است که در ایران ۳ نوع آن موجود است به نام‌های: افرا پلت، افرا شیردار، افرا کیکم!
افرا، جز چوب های سخت و نیمه‌سخت است که رنگ‌پذیری خوبی دارد، همچنین سخت و خوش‌کار است.
از جمله کاربری‌های چوب افرا: در صنعت کف پوش، دیوارپوش، روکش‌سازی، تولید تخته چند لایه، قالب کفش، تولید لوازم مهندسی، مبلمان، خراطی و... است!
حتما بخوانید: لوکس ترین مدل های بوفه چوبی جدید + تصاویر
4. موارد استفاده چوب در ساختمان
تصویر چهار
4.1. چوب در سازه و اسکلت ساختمان
چوب به عنوان یکی از مصالح در اسکلت و اعضای باربر ساختمان، تیر، شمع و ... به‌کار می‌رود.
حتما بخوانید: مراحل ساختمان سازی در طراحی معماری به زبان ساده
4.2. چوب به عنوان مصالح کمکی
از جمله کاربردهای چوب در کارهای کمکی مانند قالب‌بندی و چوب‌بست است. برای این‌کار از چهارتراش، تیرگرد و تخته استفاده می‌شود.
برای سطح بتن نمایان، چوب قالب باید کاملا تمیز و پرداخت شده‌باشد. می‌توان از چوب های مصنوعی و از انواع تخته‌هایی با روکش پلیمری که برای همین منظور تولید می‌شوند، استفاده کرد.
4.3. چوب به عنوان مصالح برای معماری داخلی
چوب یکی از بهترین مصالح برای ساخت پوشش‌ها، درها، پنجره‌ها و تزئیناتی است که در داخل ساختمان به‌کار می‌رود.
حتما بخوانید: آشنایی با انواع دیوارپوش + مزایا و معایب
حتما بخوانید: معرفی انواع کفپوش + مزایا و معایب
