زمانی که به عنوان یک معمار، طراحی و ساخت فضایی را شروع می‌کنید، قبل از هرکاری می‌بایست به سراغ نکات، استانداردها، ضوابط شهرداری و... بروید تا در آینده و درحین اجرای پروژه دچار مشکل نشوید!
طراحی پارکینگ هم مانند طراحی هر فضای دیگری، دارای استانداردها و ضوابط مختص به خود است. این استانداردها معمولا نسبت به نوع بنا و همچنین کاربرد آن، متفاوت هستند. در واقع یک معمار باید به مجموعه‌ای از نکات توجه کند تا بتواند بهترین نتیجه را بگیرد و به بهترین نحو پروژه را به اتمام برساند. مسلما عدم رعایت اصول و نکات طراحی و معماری یک بنا می‌تواند به خسارت‌های ملی، جانی و حتی رد شدن طرح توسط سازمان نظام مهندسی منجر شود.
در این مقاله، به مهم‌ترین و اصلی‌ترین نکات طراحی پارکینگ می‌پردازیم.
با ما همراه باشید.
نکات و ضوابط طراحی پارکینگ
شهرداری‌ها با تنظیم قوانین و استانداردهایی، بر اجرا و روند ساخت‌وساز پروژه نظارت می‌کنند. برهمین اساس مجموعه نکات، استانداردها و ضوابط مشخصی برای طراحی انواع پارکینگ وجود دارد که رعایت آن برای هر طراح و معماری الزامی است.
در این مقاله، نکات و ضوابط را به 7 دسته اصلی تقسیم‌بندی کرده‌ایم:
حتما بخوانید: طراحی انواع پارکینگ
1. گروه‌بندی پارکینگ ها
پارکینگ‌ها با توجه به ابعاد و اندازه و متراژی که دارند، نشان می‌دهند چه تعداد خودرو را در درون خود جای می‌دهند.
- پارکینگ های کوچک حداقل به سه خودرو اجازه پارک می‌دهند.
- پارکینگ های متوسط حداقل چهار تا بیست وپنج خودرو را در درون خود جای می‌دهند.
- پارکینگ های بزرگ بیش از بیست وپنج خودرو را در درون خود جای می‌دهند.
2. تعداد پارکینگ در فضا
تعدادپارکینگ مجاز را برای دو فضای آپارتمانی و ویلایی در نظر گرفته‌ایم.
خانه آپارتمانی
در خانه‌های آپارتمانی، معمولا تعداد پارکینگ بر اساس متراژ هر واحد، تعیین می‌شود.
- معمولا اگر متراژ واحد مسکونی تا 150 متر باشد، خانه دارای یک پارکینگ است.
- اگر متراژ واحد مسکونی بین 150 تا 200 متر باشد، خانه دارای دو پارکینگ است.
- و ذر نهایت اگر متراژ واحد مسکونی بالاتر از 200 متر، خانه دارای سه پارکینگ است.
خانه ویلایی
در خانه‌های ویلایی از آنجایی که ملک، شخصی و متعلق به یک نفر است، کارفرما مشخص می‌کند چه تعداد پارکینگ مدنظر دارد. به ابعاد مورد نیاز برای پارک خودرو و فضایی که باید برای خروج آن محاسبه شود، توجه کنید. (این ابعاد و اندازه نیز بر اساس تعداد خودرو تغییر می‌کند.)
- اگر در زمینی امکان احداث پارکینگ وجود نداشت، می‌توان در شعاع حداکثر 250 متری از ویلا یا آپارتمان، پارکینگ مورد نظر را طراحی کرد.
- در آپارتمان های مسکونی تنها می‌توان برای یکی از واحدها پارکینگ مزاحم در نظر گرفت. (محل پارک خودرو به گونه‌ای است، که تنها با خروج آن از پارکینگ امکان تردد اتومبیلی که مزاحم آن است، وجود دارد!
- و به این نکته هم باید توجه کنید که اگر تعداد واحدهای ساختمان عدد فرد است، یک واحد بدون پارکینگ می‌ماند.
3. ابعاد پارکینگ
ابعاد استاندارد برای پارکینگ را به دو دسته، پارکینگ خانه آپارتمانی و خانه ویلایی تقسیم می‌کنیم.
خانه آپارتمانی
حداقل ابعاد برای پارک یک خودرو در پارکینگ، 5*2/5 است. و فضایی به مقدار 2 متر به ازای اضافه شدن هر یک پارکینگ به عرض آن اضافه می‌شود. برای مثال: برای دو واحد پارک ابعاد 5*4/5، برای سه واحد 5*6/5 مدنظر است.
خانه ویلایی
ابعاد مورد نیاز برای پارک یک خودرو در حیاط خانه ویلایی 3*5 متر می‌باشد. و برای پارکینگ هایی با گنجایش بیشتر، بستگی به طراحی دارد. برای مثال: اگر پارکینگ به صورت طولی است و و دو ماشین پشت هم پارک می‌شوند، ابعاد مورد نیاز در این حالت عرض 3 متر و طول 10 متر است.
- اگر پارکینگ بین دو دیوار قرار داشته باشد، باید 50 سانتی‌متر به عرض‌های گفته شده اضافه شود.
- عرض مفید برای راهروی عبوری پارکینگ، حداقل 3 متر است.
4. ارتفاع مفید پارکینگ
ارتفاع مفید پارکینگ، بهﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻛﻒ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﭘﺎرﻛﻴﻨﮓ در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺎ زﻳﺮ پایین‌ترین ﻣﺤﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزه‌ای و ﻳﺎ ﺗاﺳﻴﺴﺎتی است.
ارتفاع پارکینگ برای خانه آپارتمانی یا ویلایی تفاوتی ندارد. تنها فرق آن در فضای باز یا سرپوشیده است. در فضای باز ابعادی مد نظر نیست مگر اینکه در فضا سایه‌بانی وجود داشته باشد که در این حالت با استاندارد ارتفاع در فضای سرپوشیده یکی است. حداکثر ارتفاع مورد نیاز 2/6 متر است.
- برای فضاهایی که دارای بیست و پنج واحد پارکینگ یا بیش از این هستند و یا مساحت پارکینگ بیش از 1000 مترمربع است. حداکثر ارتفاع پارکینگ تا 3 متر مجاز است.
حتما بخوانید: طراحی پارکینگ | 20 نمونه از جدیدترین و جذاب ترین پارکینگ ها
5. شیب و شعاع گردش پارکینگ
طبق قوانین، اجرای شیب جهت طراحی رمپ برای پارکینگ با رعایت ضوابط نورگیری زیرزمین و سایر مقررات مشکلی ندارد.
- حداکثر شیب برای دسترسی ورودی پارکینگ خصوصی 15 درصد و برای پارکینگ عمومی حداکثر 12 درصد است.
- شعاع گردش رمپ، حداقل 5/6 متر برای خودروهای سواری است. (شعاع از آکس رمپ قوسی)
- برای محل گردش و یا ایست پارکینگ باید فضایی به ابعاد حداقل 5*5 متر در نظر گرفته شود.
- در فضاهایی که پارکینگ بیش از 100 متر مربع است یا دارای بیش از بیست وپنج واحد پارکینگ است، ایجاد دو رمپ ورودی و خروجی، به عرض مفید حداقل 3/5 متر یا یک رمپ به عرض مفید حداقل 5 متر با رعایت ضوابط آیین‌نامه مربوطه بر اساس مقررات ملی ساختمان الزامی است.
- برای ایجاد پارکینگ، طراحی رمپ در حیاط املاک جنوبی با حداقل عرض قطعه 10 متر (در محل اجرای رمپ) مشکلی ندارد.
- رمپ پارکینگ در فضای باز ساختمان جزء زیر بنا محسوب نمی‌شود.
- حداقل طول مسیر قبل از شروع رمپ، 3 متر است.
- کف فضای شیب راهه (رمپ) نباید از مصالح لغزنده باشد.
6. راه ورودی و دسترسی به پارکینگ
- یک راه ورودی از هرخیابان به پارکینگ مجاز است.
- وجود خروجی اضطراری و دسترسی مستقیم به طبقات و فضاهای مشاعی ساختمان به وسیله پله از محل پارکینگ الزامی است.
- دسترسی مستقیم پارکینگ از طریق پله به طبقات و فضاهای دیگر الزامی است و در صورتی که آپارتمان یا ویلا دارای آسانسور باشد دسترسی به پارکینگ از طریق پله و آسانسور نیز الزامی است.
- هنگامی ﻛﻪ ﻃﺒﻘﺎت دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻠﻪ به پارکینگ دﺳﺘﺮسی داشته باشند، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻓﻀﺎی پله‌ها و محل پارک ﺧﻮدروﻫﺎ ﻳﻚ در ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد.
- پارکینگ‌های ﺑﺰرگ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ دو راه ﺧﺮوج برای اﻓﺮاد ﭘﻴﺎده داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ یکی از آن‌ها ﺑﻪ ﻓﻀﺎی ﺑﺎز ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎ ﻣﻌﺒﺮ ﻋﻤﻮمی راه داشته باشد.
7. نکاتی ویژه معلولین جسمی و حرکتی در طراحی پارکینگ
- در پارکینگ های عمومی باید 2 درصد از فضای پارک را به معلولین اختصاص دهید.
- معمولا به ازای هر 20 واحد پارکینگ، باید یک پارکینگ مختص معلولین طراحی شود.
- عرض پارکینگ برای پارک خودروهای افراد توان یاب حداقل 3/5 متر است و به ازای اضافه شدن هر واحد پارکینگ، 3 متر به عرض پارکینگ اضافه می‌شود.
- محل پارک مخصوص معلولین باید در نزدیک‌ترین فضا به در ورودی و خروجی باشد و با علامتی مخصوص مشخص شود.
- این نوع فضاها از هر طرف نباید بیش از 2 درصد شیب داشته باشند.
کلام آخر
با توجه به قوانین طرح تفضیلی شهر تهران، طراحی و ساخت پارکینگ برای انواع آپارتمان، ساختمان و ... الزامی است. همچنین، امروزه اغلب خانواده‌ها حداقل یک خودروی شخصی دارند؛ پس یکی از دغدغه‌های هر طراح و معماری، طراحی و ساخت پارکینگ است.
سعی کنید از همان ابتدا، تمامی نکات و ضوابط طراحی را رعایت کنید و پروژه را به شکل اصولی و بر طبق قوانین معماری پیش ببرید. رعایت ضوابط شاید در ابتدا وقت‌گیر به نظر بیاید اما نتیجه کار فوق‌العاده و درخشان است و در نهایت پروژه بدون ضرر و زیان به اتمام می‌رسد.
