با توجه به مشکلات متعدد بخش ساختمان از قبیل کیفیت نامناسب ساخت و سازهای شهری، حوادث هر روزه ساختمان ها، معضلات هر روزه مردم در بهره برداری از مسکن و ساختمان های اداری و تجاری، داشتن دانش مواجهه و رفع این مسائل در صنعت ساختمان ضروری می باشد. اگر بخواهیم مشکلات این صنعت را در چند گروه طبقه بندی کنیم، اولین مشکل پایین بودن عمر مفید ساختمان است. متاسفانه برخی به دلیل پایین بودن قیمت پروفیل های ساختمانی بی کیفیت اقدام به خرید این مصالح نموده و در نتیجه سبب کاهش عمر مفید ساختمان می گردند.. دومین مشکل نبودن استانداردهای لازم آئین نامه ای در محتویات آموزش شاغلین و طراحان سازه می باشد لذا برقراری نظام قانونمند و منضبط در هر سیستم موجب ارتقای کیفی و بازدهی آن مجموعه می شود. با توجه به سرمایه کلانی که سالانه در بخش دولتی و خصوصی برای صنعت ساختمان هزینه می گردد، توجه به کیفیت ساخت و ساز باید در اولویت کار مهندسین و دست اندرکاران صنعت ساختمان سازی قرار گیرد. در این مقاله سعی داریم راه های افزایش عمر مفید ساختمان را بررسی نماییم.
- انتخاب سیستم سازه ای
عمر ساختمان های بتن مسلح بسیار طولانی است. در وضعیت بهره برداری مناسب عضو بتن مسلح می تواند مدت نامحدودی دوام داشته باشد. براساس تجربه اثبات شده است که ساختمان های بتن مسلح با پوشش محافظ کافی در آتش سوزی هایی که چندین ساعت ادامه داشته متحمل صدمات سطحی شده اما فرو نریخته در برابر آتش سوزی در درجه حرارت 1000 درجه سانتی گراد حدود یک ساعت طول خواهد کشید تا فولادی که دارای پوششی برابر 2.5 سانتی متر است، به حرارت 500 درجه سانتی گراد برسد. شن و ماسه از نظر وزنی و حجمی مهمترین جزء تشکیل دهنده بتن هستند که در اکثر نقاط نیز به آسانی یافت می شوند به همین دلیل اغلب می توان ساختمان بتنی را با قیمت ارزان و فارغ از مشکلات ایجاد مقاومت در برابر زنگ زدگی و همراه با کاهش هزینه های نگهداری احداث نمود. بتن را می توان در هر قالبی ریخت تا پس از سخت شدن فرم دلخواه را به دست آورد. از آن جا که عمر ساختمان عمومی تنها تابع عوامل فیزیکی و سازه ای نیست، لذا این خاصیت بتن به طراح کمک می کند تا به طرح بهینه خود دست یابد.
مقابله با تخریب ساختمان به علت سهل انگاری در ساخت
علاوه بر بالا بردن کیفیت پروفیل های ساختمانی که سبب افزایش قیمت پروفیل و هزینه های ساخت و ساز می گردد، راهکارهای زیادی درخصوص افزایش طول عمر ساختمان از طریق کاهش تخلخل بتن، مناسب نمودن دانه بندی و ویبره و حمل و نقل بتن استفاده از افزودنی ها و ... براساس شناخت پروفیل های ساختمانی و استفاده صحیح از آن در جهت افزایش عمر ساختمان وجود دارد. پیوستگی بین آرماتورهای فولادی و بتن جهت افزایش عمر ساختمان به خصوص در مقابل نیروی زلزله، در وهله اول ناشی از اصطکاک و چسبندگی می باشد. همچنین پیوستگی توسط خصوصیات بتن و فولاد و همچنین توسط حرکت نسبی ناشی از تغییرات حجم بتن تحت تاثیر قرار می گیرد.
سازه های بتنی مسلح، نسبت به عوامل محیطی بسیار تاثیرپذیر می باشند. اکسیژن و رطوبت محیط می تواند با نفوذ درون بتن، باعث افزایش سرعت در زنگ زدگی آرماتور گردد و در نتیجه سبب کاهش عمر مفید ساختمان گردد و پوشش بتنی روی میلگرد مهم ترین عامل جلوگیری از نفوذ عوامل خوردگی محسوب می شود. با این حال تحقیقات نشان می دهد هر 2 میلی متر کاهش در پوشش بتنی 100 سال عمر مفید سازه را کاهش می دهد. اما در ساختمان های بتنی در حال اجرا پس از باز نمودن قالب ها با بیرون زدگی میلگردها در سطح یا طول تیرها و ستون ها و دال ها و پوسته ها و سایر این اجزا مواجه می شویم. یکی از راهکارهای پیشنهادی برای اجرای صحیح این رواداریها استفاده از فاصله نگهدارهای پلاستیکی بتن می باشد. فاصله نگهدارها عموما در صنایع ساختمانی برای حمایت و نگهداری و قرار دادن میلگردها در مکان مشخص به کار می روند. بنابراین این مصالح نیز سبب افزایش طول عمر سازه می گردند.
بهبود کیفیت بتن و استفاده از پیشرفت های تکنولوژی
همان طور که گفته شد نفوذ آب و مواد شیمیایی به صورت محلول باعث کاهش عمر سازه بتنی و تخریب ساختمان می شود و لذا کم کردن نسبت آب به سیمان و استفاده از دانه بندی و مخلوط مناسب جهت به حداقل رساندن نفوذپذیری یک راه حل کلی می باشد.
از دیگر راه های مناسب برای بهبود کیفیت بتن و افزایش عمر سازه می توان به استفاده از سیمان مناسب و حذف سنگدانه های واکنش پذیر، کاهش نفوذپذیری از طریق اصلاح دانه بندی و استفاده از پرده آب بند، گالوانیزه نمودن آرماتورها، تعمیر و نگهداری صحیح و به هنگام استفاده از پرده آب بند، استفاده از بتن پلیمری و اصلاح دانه بندی و مخلوط مناسب اشاره نمود.
حذف میلگردهای متداول و استفاده از بتن مسلح با پلیمر و FRP
این روش جهت افزایش عمر بتن مسلح و به صفر رساندن احتمال آسیب دیدگی قطعه بر اثر خوردگی شاید بهترین راه حل به نظر برسد اما مشکلات این نوع سازه ها استفاده از آن ها را به محیط های به شدت خورنده یا در معرض مستقیم آب و سازه های دریایی محدود می کند. برای مثال قیمت پروفیل 8*4 گالوانیزه بسیار بالاتر بوده و سبب افزایش هزینه های نهایی سازه می گردد. استفاده از مصالح نفوذناپذیر و با دوام زیاد در مقابل آب توصیه کلی جهت افزایش عمر ساختمان در مقابل سیلاب می باشد و استفاده از مصالح و روش های ساخت مناسب که از خشک و تر شدن سریع جلوگیری می کند می تواند در هنگام سیلاب از نفوذ آب به داخل ساختمان جلوگیری نماید.
مقابله با تخریب ساختمان با مراقبت و نگهداری از آن
تخریب ساختمان به علت سهل انگاری در استفاده از ساختمان به دو علت اتفاق می افتد. اول سهل انگاری در توجه به عوامل انسانی در استفاده از ساختمان و نگهداری از آن است که شامل بی توجهی به بی اطلاع بودن استفاده کنندگان در چگونگی استفاده از ساختمان و بی توجهی به نارضایتی استفاده کنندگان در حین استفاده از ساختمان می باشد. دوم به علت بی توجهی به عوامل محیطی که سبب کاهش عمر ساختمان به خصوص ساختمان های عمومی با طول عمر بالا می باشد.
توجه به عامل انسانی در حفظ و نگهداری ساختمان های عمومی و مسکونی در سال های اخیر مورد توجه بوده است. اقدامات زیر سبب می شود که استفاده کنندگان با داشتن اطلاعات بیشتری از ساختمان عمومی و امکانات آن بتوانند از ساختمان استفاده صحیح و مناسب تری داشته باشند.
تهیه شناسنامه فنی ساختمان
تهیه نقشه های چون ساخت، که مشخصات ساختمان را پس از اجرای ساختمان نشان می دهد.
تهیه ضوابط و مقررات در حفظ و نگهداری ساختمان عمومی
طراحی ساختمان با سازه های نمایان، پیچ و مهره ای مرمت و نگهداری آن را آسان تر می نماید.
جمع بندی
امروزه برخی از افراد برای کاهش هزینه های ساختمانی به دلیل پایین بودن قیمت مصالح بی کیفیت اقدام به خرید این مقاطع نموده و سبب کاهش عمر مفید ساختمان می گردند. علاوه بر کیفیت مصالح عوامل زیادی بر افزایش عمر ساختمان تاثیرگذار می باشند که در این مقاله به بررسی 5 مورد از مهم ترین آن ها پرداخته ایم. از این رو با رعایت نکات ذکر شده می توان تا حد زیادی به افزایش عمر ساختمان ها کمک نمود.
