نورپردازی هتل ها و فضاهای تفریحی

نورپردازی فضاهای داخلی

به طور كلی، فضاهای داخلی را می توان به سه گونه كلان محیطی تقسیم كرد كه در هر گروه یكی از اهداف یا وظایف كاربردی، تكنیكی یا زیبایی شناختی نورپردازی بر عملكردهای دیگر آن ارجحیت دارد.

• محیط های مسكونی، رستوران ها، هتل ها:
  • به طور كلی خانه و فضاهای عمومی كه عملكرد اصلی شان پذیرش مهمان است و فعالیت هایی مثل غذاخوردن، آشامیدن، معاشرت با دیگران یا استراحت در آن ها انجام می شود، در این گروه قرار می گیرند. در این فضاها نور باید حس آرامش، لذت و نشاط ایجاد كند و به همین علت توجه به عملكرد زیبایی شناختی نور از اهمیت زیادی برخوردار است.
• محیط های تجاری و نمایشگاهی:
  • فضاهایی مانند فروشگاه ها، مغازه ها، نمایشگاه ها، گالری ها و حتی موزه ها در این گروه قرار می گیرند. در همه ی این فضاها اشیایی برای فروش یا تماشا در معرض دید عموم قرار می گیرند. نور باید توجه افراد را به این اشیا جلب، و با استفاده از روش های تكنیكی، بر آن ها تاكید كند. وظیفه نورپردازی در نمایش اشیا، گاه ارائه تصویر واقعی، اما جذاب از آن ها است.
• محیط های كار و دفاتر اداری:
  • فضاهایی كه فرایند تولید، پشتیبانی، سرویس دهی به افراد یا فعالیت هایی از این قبیل در آن ها صورت می گیرد مانند كارگاه ها، كارخانه ها، دفاتراداری، بانك ها، كتابخانه ها، مكان های آموزشی و... جزو این گروه قلمداد می شوند. در این محیط ها الویت با عملكرد كاربردی نور و توجه به قوانین ارگونومی و تامین روشنایی كافی برای انجام كارهای چشمی است. سپس عملكردهای دیگر نور مانند ارتباط، هدایت بصری و... به خصوص در محیط هایی كه كارمندان در ارتباط مستقیم با مشتری هستند مورد توجه قرار می گیرد.

بسیاری از محیط های عمومی مانند سالن های كنسرت و تئاتر، فرودگاه ها، ایستگاه های قطار، بیمارستان ها و... شامل مجموعه ای از فضاهای پدیرایی مانند سالن های انتظار، رستوران و... فضاهای اداری مانند مدیریت، اتاق كنترل و...، فضاهای نمایشی مانند فروشگاه ها و غرفه ها هستند. با وجود آنكه برخی از این فضاها كاربری یكسانی دارند ولی بسته به نوع فضا نیازهای متفاوتی دارند. برای مثال در سالن های انتظار تالارها توجه به پارامتر محیط بصری و در سالن های انتظار فرودگاه ها تامین آسایش بصری اهمیت بیشتری دارد. از این رو شیوه نورپردازی یك سالن انتظار برای ورود به كنسرت بسیار متفاوت از سالن های انتظار در فرودگاه است. از سوی دیگر نورپردازی سالن های چند منظوره كه برای برگزاری سمینار، كنفرانس تئاتر، كنسرت و ... استفاده می شوند با توجه به ابعاد و ظرفیت آن ها متفاوت است. برخی دیگر از فضاها مانند صحنه تئاتر و یا اتاق های عمل در بیمارستان ها تجهیزات نورپردازی خاص خود را طلب می نمایند. در مكان های عمومی توجه به استانداردها و قوانین نورپردازی و تامین روشنایی اضطراری و ایمنی اهمیت زیادی دارد و باعث جلوگیری از وقوع پیشامدهای ناگوار می شود. در محیط های بزرگ كه شامل كاربری های متفاوتی هستند روشنایی تك تك فضاها باید مطالعه شود و سپس در ارتباط با فضاهای مجاور و همچنین كل محیط و معماری فضا مورد ارزیابی قرار گیرد.

نوپردازی هتل ها و فضاهای تفریحی

اولین وظیفه طراح روشنایی در نورپردازی فضاهای مهمان پذیر مانند هتل ها، رستوران ها، کافه ها و... شناختن و مشخص کردن نیازها و انتظارات کارکنان مجموعه و مشتریان و مهمانان آن است. هر دو گروه باید قادر باشند تا محیط اطراف خود را به خوبی ببینند و آن را درک کنند تا بتوانند به راحتی به انجام وظایف خود بپردازند و یا در داخل فضا حرکت کنند و از آن لذت ببرند. در چنین فضاهایی تاثیری که نور بر روح و روان مهمانان می گذارد بسیار پر اهمیت است. نور باید افراد را هدایت کند و برقراری ارتباط بصری اطلاعات لازم را در اختیار آن ها قرار دهد. نورپردازی باید در عین کاربردی بودن، جذاب باشد و آسایش مهمانان را تامین کند. علاوه بر این ها، طراحی روشنایی باید با طراحی معماری هماهنگ باشد. به طور کلی اهداف زیر باید در نورپردازی مراکز رفاهی تامین شوند:

• هماهنگی با معماری و طراحی داخلی مجموعه
• ایجاد روشنایی با کیفیت خوب برای انجام کارهای چشمی
• کنترل انواع خیرگی
• تامین شدت روشنایی کافی در کلیه فضاها
• بهینه سازی هزینه ها با توجه به هزینه ها باتوجه به هزینه های اولیه و نگهداری
• صرفه جویی در مصرف انرژی

در برخی از فضاهای مهمان پذیر در زمان های مختلف کارهای چشمی متفاوتی انجام می شود. سالن های چند منطوره، برای مثال، برای برگزاری ضیافت ها، جلسات، کنفرانس ها، برنامه های آموزشی، نمایشگاه ها و سرگرمی استفاده می شوند. بدین منظور سیستم روشنایی این سالن ها باید قابل کنترل باشد و دارای سناریوهای نورپردازی مختلفی باشد تا بتواند نور مناسبی را برای کاربری های گوناگون ایجاد کند.

مراکزی مانند هتل ها دارای قسمت های مختلف با کاربری های متفاوت هستند و هر قسمت نیاز به طراحی روشنایی خاص خود دارد. نورپردازی باید به گونه ای باشد که به مهمانان اجازه دهد تا به راحتی از تمامی امکانات آنها بهره مند شوند. تفاوت زیادی در شیوه نورپردازی اتاق های یک هتل با نورپردازی رستوران یا سالن کنفرانس آن وجود دارد. با این حال، در هنگام اجرای یک پروژه روشنایی، داشتن یک رویکرد مشابه که پیوند دهنده قسمت های مختلف باشد ضروری است.

لابی و فضای ورودی پذیرش هتل ها و فضاهای تفریحی

لابی خوش آمدگویی به مهمانان است و به عنوان کارت ویزیت یک هتل عمل می کند. در اینجا اولین دیدار با میزبان اتفاق می افتد. خوش آمدی دوستانه، معماری مناسب و روشنایی دلپذیر، ذهنیتی مثبت از نحوه میزبانی  در ذهن مخاطبان به وجود می آورد. لابی معمولا نشان دهنده کانسپت اصلی طراحی مجموعه است. عملکرد نمایشی لابی و تاثیر بصری که بر جا می گذارد بسیار مهم است. با استفاده از نورپردازی تزیینی ( چراغ های تزیینی و روشنایی تزیینی) باید منحصر به فرد بودن این فضا را به مهمانان نشان داد. نور باید بر معماری تاکید کند و با آن هماهنگ باشد و علاوه بر این روشنایی لازم برای انجام کارهای چشمی توسط پرسنل را فراهم نماید.
لابی شامل قسمت های مختلفی مانند ورودی، پذیرش، سالن انتظار، آسانسور و... است که می توانند توسط نورپردازی تاکید و از یکدیگر تفکیک شوند. راهروی ورودی یک فضای گذر بین محیط داخل و خارج است، از این رو شدت روشنایی آن باید با توجه به مقدار شدت روشنایی فضای داخلی و خارجی در هنگام روز و شب تعیین شود تا چشم زمان کافی برای سازگار شدن با محیط جدید را داشته باشد. روشنایی این فضا باید خوشایند باشد و حس امنیت ایجاد کند. در مکان هایی که از مانیتورها برای دادن اطلاعات استفاده می شود باید از تابش غیرمستقیم نور چراغ ها، پنجره ها، یا سطوح دیگری که درخشندگی زیادی دارند در صفحه نمایش جلوگیری کرد.
در قسمت پذیرش کارهای چشمی زیادی انجام می شود بنابراین باید شدت روشنایی مناسبی برای انجام همه آن ها فراهم شود. روشنایی این منطقه نیز باید متناسب با قسمت های دیگر باشد. در برخی از میزهای پذیرشی که در مقابل در ورودی قرار دارند میدان دید اصلی پرسنلی که در پشت میز قرار دارند را سطح پنجره ها یا دیوارهای شیشه ای تشکیل می دهد. بسیار اتفاق می افتد که کارکنان مجبور هستند برگردند و از فضای پشت سر خود مدارک یا وسایل مورد نیاز را بردارند. در این موارد باید توجه داشت که درخشندگی سطح عمودی پشت سر آن ها باید با درخشندگی پنجره های مقابل آن ها متناسب باشد.

در محوطه انتظار ممکن است افراد زمان خود را به مطالعه و نگاه کردن به مجلات و... اختصاص دهند بنابراین نور مورد نیاز آن ها باید پیش بینی شود هر چند معمولا شدت روشنایی مورد نیاز آن ها کمتر از حد استاندارد برای مکان های آموزشی و... در نظر گرفته می شود.
نورپردازی قسمت آسانسورها در لابی باید به گونه ای طراحی شود که مردم را به آن سمت راهنمایی کند. شدت روشنایی باید نور کافی برای خواندن علامت ها و انتخاب درست دکمه ها را تامین کند. قسمتی که به نگهداری چمدان ها اختصاص دارد باید دارای روشنایی کافی برای خواندن برچسب ها و اطلاعات روی چمدان ها باشد تا بتوان به سرعت و راحتی نام صاحب آن ها را پیدا کرد. منابع نوری که در این مکان ها نصب می شوند باید نمود رنگ مناسبی داشته باشند تا بتوان رنگ چمدان ها را به درستی تشخیص داد زیرا اکثر چمدان ها به رنگ های تیره هستند.

راهروها و اتاق های خوابِ هتل ها 

مهمانان از طریق راهروها و سایر فضاهای ارتباطی به اتاق های خواب و سایر قسمت های هتل دسترسی پیدا می کنند از این رو نورپردازی آن ها باید مهمانان را هدایت کند و به آنان در جهت یابی کمک کند. برای مثال توجه افراد را به محل قرارگیری آسانسورها جلب کند تا به راحتی آن را پیدا کنند. روشنایی راهروها، پله ها و آسانسورها باید خوشایند باشد و امنیت افراد را تامین کند. تعبیه روشنایی اضطراری و ایمنی برای نشان دادن راه های فرار در آن ها ضروری است. اگر راهروها خیلی طولانی باشند نورپردازی یکنواخت آن ها حس تونل را القا می کند. با استفاده از نورهای تاکیدی و به وجود آوردن مراکز توجه میتوان این اثر را کاهش داد. نورپردازی راهروهای اتاق خواب ها باید روشنایی لازم جهت بازو بسته کردن قفل درها از طریق کلید یا کارت و تشخیص شماره اتاق ها را فراهم کند.

سوییت ها و اتاق های خواب قلب هتل هستند. مکانی که باید بسیاری از انتظارات مهمانان را برآورده نماید تا آن ها اوقات لذت بخشی را در هتل سپری کنند. اتاق های هتل خانه موقتی مهمانان هستند و باید حریم خصوصی آنان در اتاق هایشان حفظ شود. این اتاق ها باید صمیمیت و راحتی را به مهمانان منتقل کنند تا حس خانه واقعی خود را به آن داشته باشند. نورپردازی این اتاق ها باید سناریوهای روشنایی مختلفی داشته باشد تا مهمانان بتوانند نور مورد نیاز و دلخواه خود را انتخاب نمایند. سیستم روشنایی باید نور محیطی و همچنین نور لازم برای انجام کارهای مختلف مانند تماشای تلویزیون، مطالعه، لباس پوشیدن، کار با لب تاب، گفتگو و... را تامین کند. استفاده از چراغ های مختلف (سقفی، آویزی، آباژور، رومیزی و...) که دارای شباهت ظاهری هستند باعث می شود نورپردازی با مبلمان اتاق هماهنگ تر شود.

فضای خدماتی و سرگرمی هتل ها و فضاهای تفریحی

هتل ها دارای فضاهای خدماتی متفاوت مانند انواع کافی شاپ ها، رستوران ها، سالن های ورزش و اسپا، سالن کنفرانس و... هستند و انجام فعالیت های گوناگون را به مهمانان پیشنهاد می نمایند. منحصر به فرد بودن این فضاها از نظر امکانات و سرویس دهی، طراحی داخلی و... باعث تمایز هتل ها از یکدیگر می شود. کاربرد راه حل های روشنایی غیرمتعارف، مهمانان را مجذوب و تشویق به بازدید مجدد می کند. شیوه نورپردازی این فضاها نقش مهمی در تعیین حس و حا آن ها دارد. نور در فضاهای استراحت و اسپاها باید فضایی آرام بخش و خالی از تنش ایجاد کند در حالی که، در فضای یک رستوران باید یک تجربه به یاد ماندنی به وجود آورد. در نورپردازی فضاهای مختلف باید به تناسبات شدت روشنایی، دمای رنگ و نمود رنگ منابع نور، نوع چراغ و محل قرار گیری آن با توجه به معماری و دکوراسیون، کنترل خیرگی و ایجاد درخشش توجه کرد.

فضاهایی که در هتل ها به بار یا رستوران اختصاص داده می شوند باید محیطی دوستانه داشته باشند و حس صمیمیت را به مهمانان منتقل کنند. نورپردازی سالن های غذاخوری که در زمان های مختلف روز استفاده می شوند باید قابل کنترل باشد تا هم کانسپت نورپردازی و هم ویژگی های کمی و کیفی نور مانند دمای رنگ و شدت روشنایی برای صرف صبحانه، نهار و یا شام قابل تغییر باشد. در رستوران ها تامین آرامش بصری و توجه به سلسله مراتبی كه برای درك فضا توسط درخشندگی سطوح تعیین میشود بسیار مهم است. نور محیطی و نور تاكیدی روی میزها باید با یكدیگر هماهنگ باشند تا فضایی شاد و صمیمی به وجود آید. بهتر است شدت روشنایی روی میزها دوبرابر فضای اطراف آن ها باشد. نمود رنگ و دمای رنگ منابع نوری كه برای نورپردازی سطوح میزها و صورت افراد به كار می روند بسیار مهم هستند زیرا این نورها تاثیر مهمی در چگونه به بنظر رسیدن رنگ غذاها و كیفیت و تازه بودن مخلفات آن می گذارند. هم چنین دمای رنگ نور عمودی كه وظیفه روشن كردن چهره افراد را دارد باید با رنگ پوست انسان متناسب باشد.

نما و محوطه بیرونی هتل ها و فضاهای تفریحی

روشنایی محوطه بیرونی مراکز رفاهی و تفریحی باید توجه مردم را به خود معطوف کند و تاثیر بصری خوشایندی به وجود آورد. نورپردازی نمای ساختمان، مسیرهای پیاده، پارکینگ ها و سایر قسمت های مجموعه باید با توجه به یکدیگر انجام شود تا تصویری نهایی مجموعه یکپارچه و هماهنگ باشد. نمای ساختمان نقش موثری در تبلیغ مجموعه دارد. به همین جهت نورپردازی آن باید مورد توجه قرار گیرد، حس کنجکاوی مردم را برانگیزد و آن ها را به داخل مجموعه دعوت کند. در هتل ها نورپردازی نما نباید برای مهمانانی که در اتاق هایشان هستند مزاحمت ایجاد کند. 

منبع: کتاب اصول و روش های نورپردازی، ساناز امید

- مطلب پیشنهادی: نور، آشنایی با لایه های نورپردازی