با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم بر کشور ایران، متره و برآورد در پروژه های ساختمانی در سال 1401 از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار خواهد بود. نه تنها در صنعت ساختمان و پروژه های ساختمانی، امروزه در تمامی فعالیت هایی که حتی به صورت روزمره هم میخواهیم انجام بدهیم، متره و برآورد مالی از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در بسیاری از موارد، این کار منشا تصمیمات و اتفاقات آینده ما خواهد بود. تا به این جا متوجه شدیم متره و برآورد حتی در زندگی روزمره و هزینه های آن نقش نسبتا بزرگی دارد. حال در صنعت ساختمان با حجم بسیار زیاد تبادلات مالی که در این صنعت در حال انجام است، این موضوع اهمیت چند برابری پیدا می کند. در صنعت ساختمان انواع جایگاه های مختلف شغلی مثل کارفرما، مشاور و پیمانکار به تناسب فعالیت های خود نیاز به دانستن علم متره و برآورد دارند. با توجه به مطالب گفته شده این نیاز وجود دارد تا آموزش صحیح، کامل و کاربردی از متره و برآورد برای فعالین حوزه ساختمان مهیا و آماده شود.
متاسفانه در دانشگاه آن طور که باید به بحث متره و برآورد پرداخته نشده و عملا فارغ التحصیلان دانشگاه درک درست و کاملی ازنیازهای بازار کار متره و برآورد ندارند و این موجب می شود تا نیاز به آموزش های تکمیلی در این حوزه مثل دوره متره و برآورد پاراسیویل هر روز بیشتر حس شود.
در این مقاله میخواهیم ببنیم متره و برآورد چیست، مهندس مترور کیست و این علم در حال حاضر در صنعت ساختمان از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار است و با توجه به وضعیت ساخت و ساز در کشور عزیزمان ایران، دانش متره و برآورد در سال پیش رو از چه اهمیتی برخوردار خواهد بود؟
متره و برآورد چیست؟
متره به معنای سنجش و اندازه گیری است و به کارگیری آن در طول زندگی برای همه ی ما امری واجب و ضروری است. به عبارت دیگر معیار سنجش پیروزی و یا شکست افراد در عرصه زندگی شخصی و اجتماعی آن ها به چگونگی سنجش و اجرای اتفاقات بستگی دارد. برای مثال فارغ از پروژه های ساختمانی و در یک فرآیند آشپزی، هر آشپز قبل از پخت و طبخ غذا، مقدار مواد اولیه مورد نیاز را تعیین می کند یا به عبارت دیگری متره انجام می دهد. سپس بر اساس مقادیری که از قبل تعیین کرده است، لیست خرید تنظیم کرده و با توجه به قیمت اجناس و مقادیر به دست آمده مبلغ مورد نیاز را برآورد می کند. به عبارت دیگر برآورد به معنی پیش بینی مبلغ مورد نیاز برای انجام آن کار است. در صنعت ساختمان به اندازه گیری و تعیین دقیق مقادیر مصالح لازم بر اساس نقشه های اجرایی، تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز، متره گفته می شود. برآورد هم مقدارهزینه ای است که از متره کردن به دست می آید.
مترور کیست؟
حال که در قسمت قبل با تعریف متره و برآورد آشنا شدیم، لازم است با واژه دیگری در این حوزه آشنا شویم. به فرد یا گروهی که وظیفه متره و برآورد پروژه ساختمانی را بر عهده دارند، مترور گفته می شود. مترور ها باید بر محاسبه ی ابعاد و احجام و برآورد هزینه ها مسلط بوده و در مورد انواع مصالح و روش های مختلف اجرایی و خصوصا نقشه خوانی پروژه های ساختمانی، شناخت دقیق و کافی داشته باشند.
مهندسین مترور بر اساس فهرست بها که هرساله از سوی سازمان برنامه منتشر و ارائه می گردد و در آن بهای واحد انجام کار در کلیه عملیات های اجرایی مشخص شده است، برآوردی از هزینه کل عملیات ساختمانی ارائه می دهند.
مترورها برای انجام عملیات"متره و برآورد" و ایجاد نظم و ارتباط بین بخش های مختلف کار، جدول هایی تهیه می کنند که مورد استفاده قرار میگیرد، مانند: جداول ریزمتره، خلاصه متره، ریز مالی، خلاصه مالی و ...
در جدول ریزمتره، مترور بر اساس نقشه های اجرایی در داخل جدول شرح عملیات، طول و عرض ارتفاع و یا وزن واحد و یا وزن کل را درج می کند که پس از تایید نمایندگان پیمانکار و کارفرما قابل استفاده خواهد بود. برای آشنایی با ریز متره در تصویر زیر یک نمونه ریزمتره قرار داده شده است.
به دلیل حجم بالای برگه های ریزمتره و مشابه بودن تعداد زیادی از ردیف ها، آن ها را دسته بندی می کنند و خلاصه نتایج به دست آمده را در جدول هایی به نام خلاصه متره وارد می نمایند.
اهمیت متره و برآورد
تا به این جای کار متوجه شدیم متره و برآورد چیست و مهندس مترور به چه کسی گفته می شود. حال می خواهیم ببنیم این موارد گفته شده تا چه میزان در سال 1401 در پروژه های ساختمانی مهم بوده و لازم است تا به آن پرداخته شود؟
پیش تر اشاره شد که هر فرد در هر جایگاهی نیاز به دانستن دانش متره و برآورد دارد، چرا که بحث اقتصاد پروژه از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر آن بوده و انجام فعالیت اقتصادی بدون دانستن میزان هزینه ها و داشتن درک درستی از میزان بازگشت سرمایه توجیه اقتصادی ندارد. این جایگاه که در گذشته در پروژه های ساختمانی کشور ما کمتر مورد توجه قرار میگرفت از سال 1393 و با شکل گیری واحدهای امور مناقصات و پیمان و رسیدگی در شرکت های فعال در حوزه ساخت و ساز اهمیت بیشتری پیدا کرد و امروزه هم میبینیم که در بین آگهی های استخدام، نیاز به فرد با دانش و مهارت در حوزه متره و برآورد به شدت مورد نیاز است.
حال با توجه به شرایط اقتصادی و تحریمی حاکم بر جامعه و وجود تورم سرسام آور در صنایع وابسته به صنعت ساختمان، به جهت جلوگیری از متحمل شدن ضررهای مالی و اقتصادی نیاز است تا به این موضوع در سال 1401 توجه بسیار ویژه ای گردد.
جایگاه های شغلی مرتبط با دانش متره و برآورد
حال که با متره و برآورد آشنا شده و اهمیت آن را هم درک کردیم، میخواهیم ببنیم در بازار کار صنعت ساختمان، افراد با داشتن مهارت متره و برآورد در چه جایگاه هایی می توانند فعالیت کنند و هم چنین دانستن این علم برای افراد در کدام مسئولیت ها واجب است.
پیشتر اشاره شد که دانستن دانش متره و برآورد برای تمامی افراد درگیر با پروژه لازم است، اما تسلط بر آن بر بر افراد زیر واجب است:
- شرکت پیمانکار : مدیر پروژه، سرپرست کارگاه، مسئول اجرا، سرپرست دفتر فنی، کارشناس دفتر فنی، واحد مناقصات و امور قرارداد ها
- شرکت مشاور : دپارتمان مطالعات امکان سنجی،فنی و اقتصادی، مهندس طراح سازه، دپارتمان امور مناقصات و پیمان رسیدگی، دپارتمان متره و برآورد، دپارتمان نظارت کارگاهی و عالیه
- کارفرما : سرمایه گذار، مدیریت فنی و مهندسی، مدیریت امور قرارداد ها، مدیران پروژه، واحد مناقصات
