در سال‌های اخیر، بازار مسکن ایران با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده و یکی از چالش‌های عمده، افزایش تعداد خانه‌های خالی است. خانه‌هایی که نه تنها به بازار عرضه نمی‌شوند، بلکه در بیشتر مواقع باعث تشدید بحران مسکن و افزایش قیمت‌ها می‌شوند. دولت به منظور مقابله با این معضل، طرح مالیات بر خانه‌های خالی را اجرایی کرده است. اما سوال مهم اینجاست که مالیات خانه‌های خالی چقدر است و چطور محاسبه می‌شود؟ آیا این مالیات می‌تواند تغییرات چشمگیری در بازار مسکن ایجاد کند؟ در این مطلب قصد داریم به طور دقیق به این سوالات پاسخ دهیم و شما را با نحوه محاسبه و تأثیرات این مالیات آشنا کنیم.
مالیات خانه‌های خالی چیست؟
مالیات خانه‌های خالی یکی از راهکارهای دولت ایران برای مقابله با بحران مسکن و کاهش قیمت‌های سرسام‌آور است. طبق این طرح، خانه‌هایی که بیش از یک سال خالی مانده‌اند و صاحبشان اقدام به فروش یا اجاره آن‌ها نکرده است، مشمول مالیاتی خاص می‌شوند. هدف از این مالیات، تشویق مالکان به استفاده بهینه از املاک خود و افزایش عرضه خانه‌های قابل سکونت در بازار است. همچنین مستاجران با خیال راحت تری می توانند اقدام به اجاره خانه کنند.
در واقع، این قانون به دنبال جلوگیری از احتکار مسکن و کاهش فشار بر افراد نیازمند به خانه است. البته برای مالکان خانه‌های خالی، این مسئله می‌تواند یک هزینه اضافی به حساب آید، به‌ویژه اگر مالک به هر دلیلی قادر به فروش ملک یا اجاره خانه نباشد.
میزان مالیات خانه‌های خالی در ایران چقدر است؟
میزان مالیات خانه‌های خالی در ایران بر اساس ارزش سالانه ملک و مدت زمان خالی ماندن آن تعیین می‌شود. طبق آخرین قوانین، اگر یک خانه بیش از یک سال خالی بماند، مالکان آن موظف به پرداخت مالیات سالیانه‌ای معادل ۵۰ درصد ارزش اجاری ملک در سال اول و ۱۰۰ درصد در سال‌های بعد خواهند بود.
این به این معناست که اگر یک خانه اجاره‌پذیر باشد و به هر دلیلی خالی بماند، مالک باید مالیاتی قابل توجه بپردازد که در سال‌های بعد بیشتر هم می‌شود. این نرخ‌ها برای اجتناب از احتکار و ترغیب مالکان به فروش یا اجاره خانه‌ها تنظیم شده‌اند. البته به‌طور کلی، مالیات خانه‌های خالی در ابتدا برای مالکان سنگین به نظر می‌رسد، اما در واقع می‌تواند راهی برای ایجاد تعادل در بازار مسکن باشد و به کاهش تعداد خانه‌های بلااستفاده کمک کند.
نحوه محاسبه مالیات خانه‌های خالی چگونه است؟
بر اساس آخرین تغییرات در قوانین مالیاتی ایران، نحوه محاسبه مالیات خانه‌های خالی به‌طور دقیق‌تر به این صورت است که مالکان خانه‌هایی که بیش از یک سال خالی مانده‌اند، باید مالیاتی بر اساس نرخ اجاره این املاک پرداخت کنند. میزان این مالیات به‌طور کلی ۲۰ درصد از ارزش اجاره سالانه ملک است، اما در صورتی که خانه بیشتر از دو سال خالی باشد، این مالیات تا ۲ برابر افزایش می‌یابد.
برای محاسبه دقیق‌تر، اداره مالیات ابتدا به‌طور خودکار اطلاعات مربوط به خانه‌های خالی را از طریق سامانه‌های مرتبط با ثبت املاک و دارایی‌ها دریافت می‌کند و مالکان از طریق پیامک یا دیگر روش‌ها از مبلغ مالیات خود مطلع می‌شوند. همچنین، نرخ مالیات برای خانه‌های خالی در برخی مناطق خاص و یا در صورتی که مالکان اقدام به اجاره دادن ملک در مدت زمان معین کرده باشند، ممکن است با تخفیف یا معافیت‌هایی همراه باشد. از این رو، مالکان باید به دقت از وضعیت ملک خود در سامانه‌های مربوطه مطلع باشند تا از جریمه‌های سنگین جلوگیری کنند.
چه کسانی مشمول مالیات خانه‌های خالی نمی‌شوند؟
بر اساس آخرین تغییرات قوانین مالیاتی ایران، برخی از افراد و گروه‌ها از پرداخت مالیات خانه‌های خالی معاف هستند. به‌عنوان مثال، افرادی که دارای خانه‌هایی با کاربری خاص (مانند خانه‌های ویلایی، باغ‌ها یا املاک کشاورزی) هستند که برای سکونت مناسب نیستند، مشمول این مالیات نمی‌شوند. همچنین، مالکان خانه‌هایی که به دلایل قانونی یا غیرقابل سکونت بودن، از جمله مشکلات زیرساختی یا فنی، نمی‌توانند ملک خود را اجاره یا به فروش برسانند، از پرداخت این مالیات معاف هستند.
به‌علاوه، اگر ملک در مناطق کم‌جمعیت قرار داشته باشد و امکان اجاره آن به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی وجود نداشته باشد، تخفیف‌هایی برای مالک در نظر گرفته می‌شود. در نهایت، افرادی که اثبات کنند به دلیل شرایط خاص (مثل بیماری یا مهاجرت) قادر به استفاده از خانه خود نبوده‌اند، می‌توانند درخواست معافیت از مالیات خانه‌های خالی را بدهند. این معافیت‌ها و تخفیف‌ها برای کمک به مالکان در شرایط خاص طراحی شده‌اند تا از فشار مالی آن‌ها کاسته شود.
