آجر از جمله مصالحی است که در دکوراسیون داخلی، معماری و نمای ساختمان استفاده می‌شود و جز مصالح اصلی و مهم ساختمان به‌حساب می‌آید. آجرها مصالح پرکاربردی هستند که با توجه به ویژگی‌ها، ابعاد، اندازه و... دارای انواع مختلفی هستند و با توجه به نوع آن‌ها در پروژه‌ها استفاده می‌شوند.
ما در این مقاله سعی کرده‌ایم در ابتدا شما را با مشخصات فنی آجرها آشنا کنیم و سپس به معرفی انواع آجرها پرداخته‌ایم.
تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
1. ویژگی ها و مشخصات فنی آجرها
تصویر یک
آجر باتوجه به مواد اولیه و نحوه تولید، تنوع فراوانی دارد. برخی از آن‌ها به‌عنوان مصالح پرکننده مناسب‌اند، بعضی دیگر به‌خاطر جلوه ظاهری و مقاومت، برای نماسازی به‌کار می‌روند. برخی از آجرها به‌خاطر کیفیت مطلوب، در نقاطی از ساختمان که در معرض سرما و یخبندان هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند و گروهی برای کفسازی مناسب‌اند!
بنابراین مهندس معمار بر اساس ویژگی‌های محل مصرف، آجر مناسب را انتخاب می‌کنند.
حتما بخوانید: همه چیز درباره سیمان + انواع و ویژگی ها
1.1. ویژگی های فیزیکی
آجرهای مصرفی برای نما باید دارای ویژگی های زیر باشند.
- معایب ظاهری: آجر نما باید بدون هیچگونه ایراد ظاهری باشد. مانند: ترک‌خوردگی، شوره‌زدگی، آلوئک و... .
- لبه‌های آجر: خط فصل مشترک سطوح آجرها باید مستقیم، زوایای تلاقی آن‌ها قائمه و سطح آن‌ها صاف باشد.
- وزن مخصوص: هر دو نوع آجر ماشینی و دستی نباید از ۱/۷ و وزن مخصوص فضایی آن‌ها از ۱/۳ گرم بر سانتی‌متر مکعب کمتر باشد.
- مقاومت در برابر یخبندان: آجرهای مصرفی در نما باید در برابر یخبندان و سرما مقاوم باشند و در آزمایش یخ‌زدگی دچار خرابی ظاهر مانند ورقه ورقه شدن، ترک خوردن و خوردگی نشوند.
- ضریب جذب آب: درصد وزنی جذب آب در آزمایش ۲۴ ساعته در مورد آجرهای ماشینی نباید از ۱۶ و در مورد آجرهای دستی از ۲۰ بیشتر شود و در هر دو نوع آجر از ۸ کمتر باشد.
- ترک در سطح آجر: وجود یک ترک عمیق در سطح متوسط آجر حداکثر تا عمق ۴۰ میلی‌متر در آجر پشت کار بدون اشکال است ولی به‌طور کلی مصرف آجرهای ترک‌دار نباید ۲۵٪ باشد.
- سایر موارد:
- آجر باید کاملا پخته، یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ‌دار ایجاد کند. از آجرهای کهنه به علت عدم چسبندگی به ملات نباید استفاده شود.
- آجرهای ساختمانی مقاومت خوبی در برابر آتش دارند به‌طوری که یک دیوار ۲۲ سانتی‌متری از آجر در حدود شش ساعت در برابر آتش‌سوزی مقاومت از خود نشان می‌دهد.
- ضریب انقباض و انبساط در آجر در حدود ۰/۰۰۰۳ است که بسیار ناچیز است.
- آجر به‌عنوان یکی از مصالح متراکم، هادی صوت است.
حتما بخوانید: آجر چگونه تولید می‌شود؟
1.2. ویژگی های شیمیایی
محیط‌های شیمیایی پیش از آن بر روی آجر تاثیر بگذارند، ملات آن را تخریب می‌کنند. بنابراین استفاده از ملات مناسب در فضاهایی که به‌نحوی موادشیمیایی در آن‌ها جاری است از اهمیت زیادی برخورداراند.
استفاده از آجرهای لعابدار مانع از جذب مواد در خلل و فرج آجر می‌شود.
- نمک‌های محلول موجود در آجر: نمک‌های محلول یا در خاک رس اولیه وجود دارند و یا در حرارت کوره تولید می‌شوند. نمک‌های محلول می‌توانند موجب بروز شوره شوند. بنابراین در صورت استفاده از آن‌ها در خارج از ساختمان باید ملات سیمان ضدسولفات مصرف شود.
- شوره: گاهی شوره به‌صورت گرده‌سفیدی بر سطح آجر نوساز ایجاد می‌شود. این اتفاق به‌خاطر انتقال نمک‌های حل شده در رطوبت از داخل آجر به سطح نما ایجاد می‌شود.
- (برای برطرف کردن شوره، سطح شوره‌زده را با مخلوط ۲ تا ۴ درصد آب و سرکه با کمک برس نرم پاک می‌کنند.)
- لکه: سطح آجر کاری ممکن است در طول عملیات بنایی با ملات سیمانی یا آهکی که از ملات تازه بیرون می‌ریزد لکه بردارد. در هر دو صورت لکه باید با برس بدون آلوده کردن سایر سطوح تمیز شود.
حتما بخوانید: مراحل ساختمان سازی در طراحی معماری به زبان ساده
2. انواع آجر
همان‌گونه که پیش از این نیز اشاره شد آجرها برحسب مواد اولیه و نحوه تولید دارای خصوصیات و ظاهر متنوع هستند. امروزه در دنیا به‌خاطر وجود پروژه‌هایی با عملکردهای مختلف، آجرها در اشکال گوناگونی ساخته و به بازار عرضه می‌شوند.
2.1. آجر فشاری
تصویر دو
این نوع آجر که معمولا در سفت کاری و زیرکاری ساختمان به‌کار می‌رود به‌روش دستی تهیه می‌شود.
حتما بخوانید: سفت کاری ساختمان چیست؟
2.2. آجر قزاقی
تصویر سه
این نوع آجر باکیفیت خوب و رنگ سفید تهیه و باتوجه به مشخصات مطلوبش در نمای ساختمان استفاده می‌شود.
2.3. آجرهای قدیمی
تصویر چهار
این نوع آجرها در قطعات بزرگ‌تر از استاندارد امروز ساخته می‌شدند و باوجود اینکه به‌روش دستی تهیه می‌شدند دارای مشخصات عمومی بهتری نسبت به تولیدات امروزی بودند. آجر نظامی به ابعاد ۵×۵۰×۵۰ و آجر ختائی به ابعاد ۵×۲۵×۲۵ (سانتی مترمکعب) از این گروه‌اند که باتوجه به قطوربودن دیوار، سرعت کار را بهبود می‌بخشیدند.
2.4. آجر سفالی
تصویر پنج
این دسته از آجرها از نظر ساخت، شکل، رنگ و مشخصات فنی درنهایت دقت تهیه و بسته به‌شکل آن‌ها در نقاط مختلف ساختمان استفاده می‌شوند. به‌علت جذب کم آب در آجرهای سفالی به‌منظور چسبندگی مناسب باملات، انواع سوراخ‌دار آن‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند. به‌علت سطح یک پارچه و یکنواخت آن‌ها برای نمای آجری، نوع سفالی پیشنهاد می‌شود. این نوع آجرها از نظر شکل و ابعاد بسیار متنوع‌اند و انواع مختلف آن‌ها برحسب شکل در نقاط مختلف ساختمان استفاده می‌شوند. از جمله خواص دیگر آجرهای سفالی توخالی، سبکی آن‌هاست که باعث بالا رفتن سرعت کار نیز می‌شود.
2.5. آجرهای لعابدار
تصویر شش
هنر لعاب‌کاری و استفاده از آجرهای لعابدار در نمای ساختمان به منظور زیبا نمودن آن و افزایش مقاومت در برابر عوامل فرسایش و هوازدگی از دیر زمان در معماری ایران متداول بوده است. بافت صاف صیقلی آن‌ها مانع از نفوذ آب به درون آجر می‌شود و به این ترتیب سالیان طولانی در برابر موادشیمیایی پایدارند.
زمان لعاب‌کاری آجرها معمولا در انتهای مرحله خشک‌کردن است.
انتخاب مواد اولیه در تولید آجر لعابدار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در صورت عدم انتخاب مناسب لعاب چنانچه ضریب انبساط و انقباض آن با آجر متفاوت باشد، سطح لعاب به سرعت ترک بر می‌دارد و ظاهرزشتی پیدا می‌کند.
♦ منبع: کتاب مصالح ساختمانی، سام فروتنی
حتما بخوانید: انواع شیک ترین کاشی و سرامیک برای دیوار و کف + تصاویر
