بتن یکی از اجزاء اصلی در ساختوسازها به‌شمار می‌رود؛ به‌همین جهت قبل از به‌کار بردن آن در ساخت‌و‌ساز باید اقدامات اولیه جهت بهبود عملکرد آن انجام شود. یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه استفاده از روان‌کننده است تا بافتی روان و قابل استفاده به بتن بدهد. اما سوال اینجاست که روان کننده بتن چیست؛ همان‌طور‌که از نام آن مشخص است، روان کننده بتن یک ماده شیمیایی است که به افزایش عدد اسلامپ بتن کمک می‌کند.
بالا رفتن عدد اسلامپ هیچ تاثیری در خواص اولیه و عناصر تشکیل‌دهنده بتن نخواهد داشت، تنها بافتی منعطف و منسجم به آن می‌دهد تا به‌خوبی تمام خلل و فرج موجود در سازه را پر کند. معمولا به این ماده کاهنده آب هم گفته می‌شود؛ چراکه آب موجود در بتن را کاهش می‌دهد و در مقابل شکل‌‌دهی و مقاومت آن را بالا می‌برد.
میزان مقاومت بتن با مقدار آبی که در آن به‌کار رفته است رابطه مستقیم دارند، درواقع هر چه آب بتن بیشتر باشد مقاومت آن به‌طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. بالا بودن آب در ترکیب بتن کار با آن را سخت خواهد کرد؛ به‌همین جهت استفاده از روان‌کننده‌ها در زمان ساخت بتن لازم و ضروری است.
با کاهش مقدار آب چگالی خمیر سیمان در ادامه این مطلب متوجه می‌شویم که روان کننده بتن چیست و مزایای روان کننده بتن چه کمکی به پروژه‌های ما می‌کند. بالا خواهد رفت و کیفیت خوبی به آن می‌دهد. بالا رفتن کیفیت خمیر موجب بالا رفتن مقاومت سیمان، نفوذپذیری پایین، بالا رفتن مقاومت در برابر هوازدگی و… خواهد شد.
مزایای روان کننده بتن
مزایای روان کننده بتن سبب می‌شود که در تمام ساختوسازها مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مزایای روان کننده بتن موارد زیر را می‌توان برشمرد:
- این مواد افزودنی کار با بتن به‌ویژه در بخش‌های غیر قابل دسترسی سازه را برای سازندگان راحت می‌کند. بتن روان به‌راحتی وارد تمام خلل و فرج سازه شده و موجب افزایش استحکام ساختمان می‌شود.
- استفاده از روان‌کننده‌ها موجب بهبود کیفیت بتن یا پلاستیک خواهد شد و در نتیجه مقاومت آن را به طرز قابل توجهی بالا می‌برد.
- روان‌کننده بتن در سراسر دنیا و جهت ساخت هرگونه سازه مورد استفاده است و نسبت آب به سیمان را به‌طرز قابل توجهی کنترل می‌کند. روان‌کننده بتن با کاهش میزان آب نسبت به سیمان مقاومت و ماندگاری آن را افزایش می‌دهد.
در بسیاری از موارد از این محصول جهت کاهش عناصر و اجزاء سیمان و همین‌طور گرمای هیدراتاسیون در آن استفاده می‌شود. - افزودنی‌های بتن به تقویت اولیه آن کمک می‌کنند. این مواد زمان لازم برای شکل‌گیری بتن را کاهش می‌دهد تا بتن حین واکنش‌های شیمیایی هوا را به داخل ترکیب خود وارد نکند. روان‌کننده‌ها تاثیری بر کشش سطحی آب ندارند و مانع نفوذ هوا به داخل خمیر بتن می‌شوند.
- استفاده از افزودنی‌های مرغوب و باکیفیت پارتاک چسبندگی، صافی و یکنواختی قابل توجهی را برای بتن به‌دنبال دارد و استحکام آن را به‌طرز قابل توجهی بالا می‌برد.
کاربرد روان کننده بتن
همان‌طور که گفته شد کاربرد روان کننده بتن سبب شده تا از محبوبیت بالایی در میان مهندسان و سازندگان سازه پیدا کند و یکی از اجزاء جدایی ناپذیر در این حرفه به‌شمار می‌رود. می‌دانید که دوغاب یا همان ملات سیمان از چند ماده شامل آب، سیمان، شن، مواد افزودنی و... تشکیل شده است و کاربرد روان کننده بتن در ساخت‌و‌سار جزو واجبات است.
از آنجا‌که نیروی دافعه کمی میان ذرات سیمان وجود دارد اضافه کردن آب به این ترکیب موجب نزدیک شدن ذرات آب و در نتیجه ایجاد کلوخه‌هایی از بتن می‌شود. در این حین روان‌کننده به‌کار می‌رود تا مانع این نزدیکی ذرات شود و از ایجاد این کلوخه‌ها جلوگیری کند. روان‌کننده‌ها مستقیما روی ذرات سیمان تاثیر گذاشته و نسبت آب به سیمان را کاهش می‌دهند.
کاربرد روان کننده بتن لازمه ساخت‌و‌ساز است، در عین حال آگاهی از میزان معقول و استاندارد و نحوه افزودن آن‌ها به ترکیب بتن و سیمان اهمیت زیادی دارد. درصورتی‌که این میزان بیشتر یا کم‌تر از حد مشخص باشد بدون شک تاثیر منفی و برعکسی بر بتن خواهد داشت.
افزودنی‌های روان‌کننده بتن پس از ورود به ترکیب مد نظر جاذبه عناصر سیمان را کاهش می‌دهند که این عامل خود به روان‌تر شدن بتن کمک زیادی می‌کند. علاوه‌بر این کاهش جاذبه ذرات حرکات آن‌ها را آهسته خواهد کرد که تاثیرگذاری بیشتر بتن و بالا رفتن رئولوژی آن را به‌دنبال دارد. پس حتما باید قبل از کاربرد روان‌کننده در ترکیب بتن میزان و مقدار سیمان و بتن را بررسی کرد.
خواص و اثرات روان کننده بتن
مقاومت و استحکام بتن را باید مدیون مواد سازنده آن دانست که این محصول را به متریالی قدرتمند و کاربردی در ساختوسازها تبدیل کرده است. بسیاری بتن را یک سنگ مصنوعی قدرتمند می‌دانند که با ترکیب مواد خاص و مستحکم تشکیل می‌شود و تاثیری شگفت انگیز در بالا بردن پایداری سازه دارد.
همچنین بتن کاربرد زیادی در مناطق شرجی و مرطوب دارد؛ چراکه از هر نوع زنگ زدگی و فساد در امان است و در عین حال مقاومت لازم را در برابر باران‌های سیل آسا و رطوبت مداوم دارد. با توجه به خواص روان کننده بتن عملیات جابه جایی، پمپاژ و پخش شدن بتن بسیار راحت‌تر از قبل خواهد شد و احتمال آب انداختن در بتن را پایین می‌آورد. روان‌کننده با هزینه‌ای بسیار پایین شرایط کار با بتن را راحت و آن را به یک ماده قدرتمند و ماندگار تبدیل می‌کند.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی روان کننده بتن
مشخصات روان‌کننده بتن که بدون استثناء در تمام سازه‌ها به‌کار می‌روند آن‌ها را به یک جزء جدانشدنی در ساختوسازها تبدیل کرده است.
به‌طور کلی مشخصات روان‌کننده بتن شامل دو عنصر ملامین سولفونات و نفتالین فرمالدئید می‌شوند که علاوه‌بر روان شدن بتن تاثیر بالایی بر استحکام و پایداری آن دارند. این دو عنصر شیمیایی به سرعت با سیمان اختلاط پیدا می‌کنند، به آن جذب می‌شوند و در همان لحظات اولیه به سبب ایجاد خاصیت الکتریسیته ساکن موجب افزایش بار منفی سیمان و پخش شدن آن در سطح مورد نظر خواهند شد.
وجود این مشخصات روان‌کننده بتن و پخش شدگی استاندارد در سطح از ایجاد هرگونه حباب و ترک در این نوع بتن جلوگیری می‌کند. براین اساس صرفه‌جویی در انرژی یکی از مزایای روان‌کننده‌ها با این ترکیبات شیمیایی به‌‌حساب می‌آید.
