سنگ گرانیت که یکی از محبوب‌ترین مصالح ساختمانی برای کفپوش و دیوارپوش است، به دلیل موضوع سرطان زا بودن یا نبودن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این سنگ پرکاربرد به علت مقاومت بالا در برابر ضربه و سایش، با قیمت نسبتا بالایی خرید و فروش شده و ارزش جهانی بالایی دارد. برخی استفاده از آن را به شدت توصیه می‌کنند و برخی دیگر استفاده از آن را مشروط به رعایت محدودیت‌هایی می‌دانند. در این مقاله می‌خواهیم به علت پدید آمدن سوال «آیا سنگ گرانیت سرطان زاست» و میزان صحت فرضیات آن بپردازیم.
سنگ گرانیت چیست؟
سنگ گرانیت نوعی سنگ آذرین است. سنگ‌های آذرین به سنگ‌هایی گفته می‌شود که در اثر سرد شدن گدازه‌ها و مواد مذاب آتشفشانی به وجود می‌آیند. اگر مواد مذاب آتشفشانی در درون زمین تحت دما و فشار بالا به تدریج سرد شوند می‌توانند انواع سنگ گرانیت را به وجود آورند. سنگ‌های گرانیت حاوی مقدار قابل توجه کانی‌های کوارتز،فلدسپات و میکا هستند.
تاثیر گدازه‌های آتشفشانی بر سرطان زا بودن سنگ گرانیت
براساس تحقیقات انجام شده و نمونه گیری‌هایی که از روی سنگ‌های باقیمانده از گدازه‌های آتشفشانی انجام شد، این مواد می‌توانند با غلظت 20 تا 200 پی پی ام (PPM) مواد رادیواکتیو داشته باشند. این مواد رادیواکتیو از درون زمین به همراه مواد مذاب به سطح زمین رسیده و پس از خشک شدن، این مواد در درون سنگ باقی می‌مانند. دامنه مقدار مواد رادیواکتیو در گدازه‌های آتشفشانی بسیار متفاوت است. برخی خطر نداشته و برخی دیگر مقدار رادیواکتیو بیشتری دارند. این مورد بستگی به میزان مواد رادیواکتیو موجود در لایه‌های زیرین همان منطقه دارد.
آیا مواد رادیواکتیو سرطان زا هستند؟
مواد رادیواکتیو به فراوانی در طبیعت وجود دارند. در خاک سنگ و زمین زیر پای شما همواره ممکن است مقدار کمی مواد رادیواکتیو وجود داشته باشد. سرطان زا بودن این مواد بستگی به میزان غلظت و شدت آن دارد. همانطور که می‌دانید این مواد از داخل زمین به صورت ناخالص استخراج شده و به صورت صنعتی غلظت آن افزایش پیدا می‌کند تا در صنایع مختلف پزشکی، دارویی، تولید انرژی، صنایع نظامی و… استفاده شوند. مواد رادیواکتیو در دوزهای صنعتی قطعا خطرناک یا سرطان‌زا بوده و نیاز رعایت موارد ایمنی توسط پرسنل دارند. وقتی هم که در مورد خطر صددرصدی این مواد صحبت می‌کنیم منظور موارد صنعتی آن است.
سرطان‌زا بودن مواد رادیواکتیو در طبیعت شرایط دیگری دارد؛ وقتی بدانید آب‌های دریا، آب‌های زیر زمینی، خاک بسیاری از زمین‌های کشاورزی و حتی آب‌های شیرین که برای نوشیدن استفاده می‌شوند، می‌توانند حاوی مقدار اندکی مواد پرتوزا باشند که خطری برای سلامت انسان ندارد، بهتر متوجه قضیه خواهید شد.
مواد رادیواکتیو به چه موادی گفته می‌شود
به زبان ساده مواد رادیواکتیو به موادی گفته می‌شود که دارای هسته اتم ناپایدار هستند. هسته این اتم‌ها دچار واپاشی شده و از خود اشعه‌هایی به نام‌های آلفا، بتا و گاما تولید می‌کنند. شدت بالای این اشعه می‌تواند برای سلامت سلول‌های بدن موجودات زنده خطرناک باشد. گری یکای اندازه گیری دوز جذبی اشعه است که با نماد Gy، با استاندارد SI، در فیزیک پزشکی استفاده می‌شود. افرادی که در معرض تابش 1 تا 2 گری قرار می‌گیرند علائم خفیفی مثل سردرد و خستگی را حس می‌کنند. در مقابل تابش 5.5 تا 8 گری می‌تواند علائم شدید و زودهنگام مسمومت مانند حالت تهوع را به وجود آورد.
البته موارد متوسط و شدید اغلب در صنایع مشاهده می‌شود؛ به عنوان مثال پتاسیم 40 یک ماده رادیواکتیو طبیعی است که در بدن انسان هم یافت می‌شود. کربن 14 هم یکی از عناصر رادیواکتیو است که در فسیل‌ها و بقایای جانوری در لایه‌های خاک و سنگ، به تعیین قدمت آن کمک می‌کند. یکی دیگر از مواد رادیواکتیو طبیعی اورانیوم است که به فراوانی در پوسته زمین کشف شده و خلوص بالای آن در صنایع مختلفی کاربرد دارد.
آیا سنگ گرانیت رادیواکتیو دارد
اورانیوم 235 یک ماده رادیواکتیو بوده و با میزان غلظت‌های متفاوتی در سنگ‌های گرانیت وجود دارد. این غلظت اغلب بسیار پایین‌تر از حدی است که بتواند برای سلامت انسان خطرناک باشد. با توجه به عمر و قدمت سنگ گرانیت، این سنگ چند ده برابر کمتر از گدازه‌های آتشفشانی شناخته شده رادیواکتیویته است. به طور میانگین میزان اورانیوم موجود در سنگ گرانیت حدودا کمتر از 4 PPM است. در برخی سنگ‌های گرانیت هم این میزان بسیار نزدیک به سایر سنگ و خاک‌های مجاور بوده و در محدوده طبیعی قرار دارد.
تشعشعات سنگ گرانیت
در اثر فروپاشی اتم‌های اورانیوم 235 گاز رادون منتشر می‌شود. این گاز بی‌رنگ و بی‌بو بوده و تنفس آن در دوز بالا می‌تواند ریه را درگیر کند. پیش از استفاده از سنگ گرانیت می‌توان با تست رادون متوجه میزان انتشار این گاز توسط سنگ مورد نظر شد. اغلب فروشندگان و تولید کنندگان معتبر این تست را از سنگ گرفته و سنگ‌هایی که میزان انتشار رادون بالا و پایین دارند را از هم جدا می‌کنند؛ زیرا هر دو دسته از این سنگ‌ها همچنان کاربرد داشته و ارزش اقتصادی دارند. افرادی هم که سنگ خود را از فروشگاه‌های نامعتبر تهیه کرده‌اند می‌توانند با خرید کیت‌های تست رادون در فضای بسته، میزان گاز رادون موجود در اتاق یا زیرزمین خود را اندازه گیری کنند. این پکیج‌ها اغلب دارای راهنما بوده و برای افراد مبتدی مناسب هستند.
همچنین دستگاه‌های سنجش مواد پرتوزا با سایز و وزن کوچک می‌توانند محدوده ۰.۰۱uSv/h تا ۱۰۰۰uSv/h را به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن مشخص کنند. این ابزار‌ها نیز بسیار ساده بوده و با کمترین میزان آموزش توسط افراد مبتدی قابل استفاده هستند. در صورتی که می‌خواهید از میزان دقیق آن با اطمینان بالا مطمئن شوید بهتر است مقداری از نمونه سنگ خود را به آزمایشگاه سنگ شناسی که از این آزمایش پشتیبانی می‌کند، بفرستید. در پاسخ شما برگه جواب آزمایش سنگ منتشر خواهد شد که میزان تشعشعات سنگ شما به همراه محدوده خطر به وضوح مشخص شده است. برای این کار اغلب آزمایشگاه‌های معتبر ارسال پستی و دریافت جواب به صورت غیرحضوری را ساپورت می‌کنند.
استفاده از گرانیت در کجا ها مضر است
سنگ‌های گرانیت را از نظر سلامت می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: سنگ‌های گرانیتی که استفاده از آن‌ها در محیط بسته ممنوع است و سنگ‌هایی که امکان استفاده در محیط بسته را هم دارند. سنگ‌های گرانیتی که میزان اورانیوم موجود در آن‌ها در محدوده خطر قرار گرفته باشد برای استفاده در محیط باز، نمای بیرونی ساختمان، پله‌ها و کفپوش بیرونی مناسب بوده و برای سلامتی ضرری ندارند. از این سنگ‌ها نمی‌توان در محیط بسته و بدون تهویه استفاده کرد. اگر هم در محیط بسته مانند مغازه یا فروشگاه استفاده شوند، درب ورودی باید باز بوده و یا محیط باید تهویه مناسب داشته باشد. همچنین می‌توان روی این سنگ‌ها از پوشش مخصوص نانو استفاده کرد که برای استفاده از محیط بسته بهینه‌تر شوند. این سنگ‌ها زمانی که در اتاق‌های زیرزمینی و بدون جریان هوا قرار می‌گیرند، برای سلامتی بیشترین ریسک را خواهند داشت.
دسته دوم اغلب سنگ‌های گرانیتی هستند که میزان مواد رادیو اکتیو موجود در آن‌ها کمتر از محدوده خطر است. این سنگ‌ها قابلیت استفاده از محیط بسته را هم دارند. در مجموع برای پایین آوردن ریسک استفاده از سنگ گرانیت در محیط بسته، از این سنگ در محیط بیمارستانی و اتاق‌های عکس برداری با اشعه ایکس (پرتونگاری یا رادیوگرافی) استفاده نمی‌شود. هرچند که در سالن انتظار درمانگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و محیط‌های دارای جریان هوا همچنان کاربرد دارد.
خلاصه
سنگ گرانیت نوعی سنگ آذرین است که از سرد شدن تدریجی مواد آتشفشانی در زمین به وجود می‌آید. همان طور که مواد آتشفشانی ممکن از دارای مقداری مواد رادیواکتیو باشند، سنگ گرانیت هم ممکن است دارای مقداری از این مواد، از جمله اورانیوم 235 باشد. مواد رادیواکتیو به کار رفته در صنایع سرطان‌زا هستند و میزان خطرناک بودن آن به میزان تشعشعات و دوز آن بستگی دارد. این مواد از جمله اورانیوم به فراوانی در محیط زیست وجود داشته و نمی‌توانند خطری برای سلامت انسان داشته باشند. برای تعیین این که آیا سنگ گرانیت مورد نظر شما از نظر میزان اورانیوم و رادیواکتیویته در سطح سلامت قرار دارند یا خیر باید آن را با ابزارهای مناسب آزمایش کرده یا از آزمایشگاه‌های مخصوص استفاده کنید.
منبع: irancounter
