مقاطع فولادی و به‌طور کلی، آهن آلات بدنه یک ساختمان را تشکیل می‌دهند و به‌همین دلیل است که کسب اطلاعات در مورد قیمت محصولات فولادی برای ساختمان‌سازی اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، یک ساختمان‌ساز برای شروع پروژه مورد نظرش، باید همه محصولات فولادی مورد نیازش را از لحاظ ظاهر و اندازه خریداری کند. مثلاً، برای مقاوم‌سازی ستون یک ساختمان یا خانه، باید از نبشی استفاده کرد. همچنین، میلگرد هم از جمله مقاطع فولادی است که در ساخت‌وساز، افزایش مقاومت سازه و افزایش مقاومت کششی بتن از آن استفاده می‌شود.
با همه این اوصاف، محصولات فولادی و آهن آلات دیگر مثل تیرآهن، پروفیل، لوله، قوطی آهنی و پنجره را در نظر بگیرید. با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که اگر هزینه آهن آلات و مقاطع فولادی کمی گران شود، دوباره باید برای خرید آن‌ها و شروع پروژه ساخت‌وساز، بودجه‌بندی کرد. از آنجایی که بازارهای داخلی کشور به یکدیگر گره خورده‌اند، افزایش قیمت در صنعت فولاد، مستقیماً روی صنعت ساختمان‌سازی تأثیر می‌گذارد. از طرفی، بازارهای مهم دیگر مثل بازار دلار، ارز و طلا روی بازار آهن تأثیر می‌گذارند و صنعت ساختمان‌سازی هم از نوسانات بازار آهن، دچار نوسان قیمتی می‌شود. در ادامه به عوامل مختلفی که باعث می‌شوند نوسان قیمت در بازار آهن باعث تغییرات اساسی در صنعت ساختمان‌سازی شود، اشاره می‌کنیم.
قیمت آهن چقدر روی بازار مسکن تأثیر می‌گذارد؟
پاسخ کوتاه به این سؤال، این است که قیمت آهن و مقاطع فولادی به‌صورت 100 درصدی روی افزایش یا کاهش احتمالی قیمت مسکن در ایران تأثیر می‌گذارد. آهن و مقاطع فولادی مثل میلگرد، یکی از مصالح اصلی ساختمان محسوب می‌شوند و اگر قیمت آن‌ها به هر دلیلی افزایش پیدا کند، قیمت نهایی مسکن هم چند برابر می‌شود قیمت روز تیرآهن . شاید این سؤال در ذهنتان پیش بیاید که با وجود منابع طبیعی مختلف چرا باز هم نمی‌توان قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی را کمترل کرد؟
پاسخ اینجاست که محصولات فولادی با توجه به موانع مختلف مثل تحریم و شرایط سیاسی یا اقتصادی مختلف، دستخوش تغییرات قیمتی می‌شوند. همچنین، تولید آهن آلات آن‌قدر آسان نیست و نیازمند پروسه پیچیده، دشوار، زمان‌بر و هزینه‌برداری است. همچنین، عوامل مختلفی هم وجود دارند که روی قیمت بازار آهن تأثیر می‌گذارند و می‌توان گفت که آن‌ها عامل اصلی افزایش قیمت در این بازار مهم محسوب می‌شوند.
4 عامل پولی که باعث افزایش قیمت آهن آلات می‌شوند
عوامل مؤثر روی قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی به 2 دسته پولی و غیرپولی تقسیم می‌شوند. از جمله تأثیرگذارترین عوامل پولی روی قیمت محصولات فولادی، قیمت ارز، قیمت جهانی آهن و قیمت طلا هستند.
1. قیمت بین‌المللی آهن
قیمت جهانی آهن، یک عامل بین‌المللی و تحت تأثیر تغییرات سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی، ژئوپلیتیک و موضوعات این‌چنینی است. از طرفی، قیمت نفت در جهان هم روی قیمت بین‌المللی آهن تأثیر می‌گذارد. نکته مهم اینجاست که عوامل مؤثر روی قیمت بین‌المللی آهن، با تغییرات آهسته و با شیب کم همراه هستند و قیمت آهن آن‌قدرها هم تغییر پیدا نمی‌کند. اما مسئله اینجاست که با تغییر اندک رد قیمت جهانی آهن، قیمت محصولات فولادی و آهن آلات در بازار ایران به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. دلیل این اتفاق هم به سیاست‌های خارجی، اقتصاد، تحریم و شفافیت در بازار آهن ایران است.
2. قیمت نفت
هر بار که قیمت نفت در عرصه بین‌المللی افزایش پیدا می‌کند، قیمت فولاد و آهن هم افزایش پیدا خواهند کرد. حتی با وجود اینکه کشور ما یکی از منابع بزرگ نفتی را در دنیا دارد، سهم بازار آهن ایران از تغییرات قیمت جهانی نفت، افزایش چندبرابری مقاطع فولادی و آهن آلات است.
3. قیمت بازار طلا و سکه
نوسان قیمت در بازار طلا و سکه، یکی از عوامل تأثیرگذار روی همه بازارهای داخلی مخصوصاً بازار آهن آلات است. از آنجایی که طلا و سکه از جمله دارایی‌های امن در دنیا محسوب می‌شوند، افزایش قیمت هر انس طلا یا سکه می‌تواند افزایش قیمت در بازار آهن را هم در پی داشته باشد. اگر اخبار اقتصادی کشور را دنبال کنید، متوجه می‌شوید که افزایش قیمت در بازارهای طلا و ارز چقدر روی بازارهای دیگر مثل صنعت فولاد و محصولات آهن تأثیر می‌گذارد.
4. قیمت بازار ارز و دلار
بخش مهمی از مواد اولیه مثل فولاد، تجهیزات و سنگ‌آهن از کشورهای خارجی تأمین می‌شود و اگر نرخ دلار یا ارز افزایش پیدا کند، هزینه‌های اولیه برای واردات آهن آلات هم افزایش پیدا خواهد کرد. از طرفی، قیمت مقاطع فولادی در بازار کشور ما، طبق دلار نیمایی و بازار آزاد ارز تعیین می‌شود. همین نکته دلیلی برای تغییرات چندین برابری در بازار آهن است، آن هم درست زمانی که قیمت دلار نسبت به روز قبل کمی گران‌تر شده است.
3 عامل غیرپولی که روی قیمت آهن آلات تأثیر می‌گذارند
عوامل غیرپولی، معمولاً شامل مقدار عرضه و تقاضا در بازار، اتفاقات بین‌المللی مثل همه‌گیری یک بیماری جدید و رشد صنایع دیگر است. در ادامه به هر 3 مورد اشاره خواهیم کرد.
1. اندازه عرضه و تقاضا در بازار
عرضه و تقاضا، حرف اول را تعیین قیمت مقاطع فولادی و آهن آلات می‌زند. برای مثال، اگر سود سرمایه‌گذاری در صنعت ساختمان‌سازی پایین بیاید، تقاضا برای خرید آهن و مقاطع فولادی هم کم می‌شود. در شرایطی که تقاضا برای آهن آلات کم است، عرضه بیشتر می‌شود و قیمت آن پاین خواهد آمد. نکته جالب اینجاست که با وجود اینکه گاهی تقاضا برای خرید مقاطع فولادی و آهن آلات پایین می‌آید، قیمت آن‌ها تغییری نمی‌کند. چرا که عوامل پولی مثل قیمت دلار، قیمت جهانی نفت و غیره هم‌زمان روی بازار آهن در ایران تأثیر می‌گذارند.
یکی از عوامل تأثیرگذار روی مقدار عرضه و تقاضا در بازار ایران، احتکار بعضی از افرادی است که از نوسانات قیمتی بازار سوءاستفاده می‌کنند. برای مثال، افرادی که مقدار قابل توجهی آهن و مقاطع فولادی می‌خرند و در انبار نگهداری می‌کنند تا در شرایطی که قیمت دلار سربه‌فلک کشیده است، آن‌ها را بفروشند، در مقدار عرضه و تقاضا اختلال ایجاد می‌کنند. این موضوع، همیشه بازار آهن را با پیچیدگی و مسائل حل‌نشدنی روبه‌رو می‌کند.
2. اتفاقات بین‌المللی مثل همه‌گیری کرونا
بازار آهن هم مثل بازارهای مهم دیگر مثل واردات تجهیزات و دستگاه‌های تخصصی در زمان همه‌گیری ویروس کرونا در جهان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برای مثال، در دوره همه‌گیری ویروس کرونا و اعمال محدودیت‌ها، تقاضا برای ساخت‌وساز و خرید آهن به‌شدت افت کرد. البته، این مسئله فقط به ایران مربوط نمی‌شود و تقریباً همه کشورها با این مسئله بحرانی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.
3. رشد صنایع تخصصی دیگر
نباید این نکته را فراموش کنید که آهن آلات و مقاطع فولادی فقط برای صنعت ساختمان‌سازی استفاده نمی‌شوند. بلکه صنایع دیگری مثل خودروسازی، صنایع نظامی و کشتی‌سازی هم از این محصولات استفاده می‌کنند. افزایش تقاضا برای خرید آهن در صنایع دیگر هم می‌تواند باعث افزایش قیمت در بازار آهن آلات شود.
نوسان قیمت در بازار آهن چگونه روی هزینه مسکن تأثیر می‌گذارد؟
طبق تحقیقات و برآوردهایی که شده است، به ازای هر یک مترمربع ساختمانی که ساخته می‌شود، به حدود 70 کیلوگرم مقاطع فولادی و آهن نیاز است. به‌همین دلیل، نوسان قیمتی در بازار آهن هم به‌صورت مستقیم و هم غیرمستقیم روی افزایش هزینه‌های ساختمان‌سازی و فروش مسکن تأثیر می‌گذارد.
در ادامه، هر کدام از شرایط تأثیر مستقیم و غیرمستقیم نوسان در بازار آهن را روی بازار مسکن ایران بررسی می‌کنیم.
تأثیر مستقیم آهن آلات روی صنعت ساختمان‌سازی
طبق بعضی از برآوردها، حدود 20 درصد از افزایش قیمت مسکن در ایران به‌دلیل رشد 100 درصدی بازار آهن است. با این حال، آنچه که در واقعیت اتفاق می‌افتد، چیزی بیشتر از 20 درصد است. به‌عنوان مثال، اگر در بهمن ماه سال 1402، قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی نسبت به ماه قبل، حدود 50 درصد گران‌تر شود، قیمت مسکن (با وجود اینکه بازار مسکن در رکود است) هم 50 درصد و بیشتر افزایش قیمت خواهد داشت.
تأثیر غیرمستقیم قیمت آهن روی بازار مسکن
افزایش قیمت یکی از محصولات فولادی (حتی به‌تنهایی) هم می‌تواند روی نوسان قیمتی در بازار مسکن ایران تأثیرگذار باشد. برای مثال، اگر شما در حین خرید میلگرد از آهن 123، متوجه افزایش قیمت آن شوید، مطمئناً باید در تعیین هزینه نهایی مسکن تجدیدنظر کنید. چرا که هزینه خرید مصالح ساختمانی (میلگرد) نسبت به برنامه‌ریزی بودجه‌ای که قبلاً داشتنید، تغییر کرده است و اگر هزینه مسکن را افزایش ندیهد، دچار زیان خواهید شد.
از طرفی، با افزایش قیمت میلگرد و مقاطع فولادی، بعضی از افراد باز هم دست به احتکار می‌زنند تا در زمان بعدی که تقاضا برای خرید میلگرد بالا رفت، محصولات خود را با قیمت چند برابر بیشتر بفروشند. این نوع نوسانات قیمت در بازار آهن، یک حباب بزرگی را ایجاد می‌کند که نه‌تنها روی این بازار بلکه روی بازارهای همسو مثل بازار مسکن و بازار خودرو هم تأثیرگذار است. به‌زبان ساده‌تر، نتایج افزایش قیمت در بازار آهن کشور، دست‌کم تا یک‌سال آینده گریبان‌گیر بازارهای دیگر از جمله صنعت ساختمان‌سازی می‌شود.
آیا نوسان قیمت ضایعات آهن هم روی بازار مسکن تأثیر می‌گذارد؟
نوسان قیمت در خریدوفروش ضایعات آهن هم یکی دیگر عوامل مهم بازار آهن است که به‌صورت غیرمستقیم روی صنعت ساختمان‌سازی تأثیر می‌گذارد. ضایعات، یکی از منابع اصلی بازیافت آهن و فولاد محسوب می‌شود از آن برای تولید دوباره مقاطع فولادی استفاده می‌شود. برای مثال، در تولید مقاطع فولادی مهم مثل شمش فولاد و ورق‌های اسلب از ضایعات آهن استفاده می‌شود.
در نتیجه، اگر قیمت ضایعات آهن در بازار بالا برود، تولیدکنندگان 2 راه بیشتر ندارند. یکی اینکه ضایعات یا همان مواد اولیه تولیدمقاطع فولادی را با قیمت بیشتری بخرند. دوم اینکه از مواد اولیه دیگری برای تولید محصولات فولادی مورد نظرشان استفاده کنند که در هر 2 صورت، افزایش قیمت مقاطع فولادی 100 درصدی است.
در نهایت، وقتی که قیمت ضایعات آهن به هر دلیلی افزایش پیدا کند، افزایش قیمت در بازار آهن هم رخ می‌دهد و به‌دنبال آن، نوسان قیمت در بازار مسکن رخ خواهد داد. بازار مسکن در ایران، به‌همین سادگی تحت تأثیر همه محصولات بازار آهن و مقاطع فولادی است و نمی‌توان این بازار مهم را از یکدیگر جدا تلقی کرد.
آیا کاهش قیمت در بازار مسکن باعث کاهش قیمت در بازار آهن می‌شود؟
یکی از پرسش‌های پرتکرار این است که آیا احتمال دارد که رابطه بین ساختمان‌سازی و بازار آهن، برعکس شود؟ به‌عبارت ساده‌تر، همان‌طور که افزایش قیمت آهن باعث افزایش قیمت در بازار مسکن می‌شود، اگر قیمت مسکن افت کند، قیمت آهن آلات یا مقاطع فولادی هم ارزان می‌شود؟ پاسخ کوتاه این است: بله! افت قیمت در بازار مسکن (که بعید به‌نظر میرسد)، ممکن است باعث کاهش تقاضا برای ساخت‌وسازهای جدید شود و در نتیجه، تقاضا برای خرید آهن آلات و مقاطع فولادی هم کاهی پیدا می‌کند.
البته، این شرایط ممکن است تأثیر مستقیمی روی قیمت بازار آهن داشته باشد و باعث ارزان شدن محصولات فولادی و آهنی شود. اما به یاد داشته باشید که چنین شرایطی فقط روی کاغذ احتمال دارد و عملاً چنین چیزی غیرقابل باور است. چرا که با توجه به افرادی که محصولات فولادی را احتکار می‌کنند و همچنین، بازار مسکن ایران که در رکود شدیدی قرار دارد، کاهش قیمت مسکن حداقل تا چند وقت آینده غیرممکن است.
آیا می‌توان قیمت مقاطع فولادی را پیش‌بینی کرد؟
بله. با بررسی روزانه و مداوم قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی در بازار ایران می‌توان چشم‌اندازی از نوسانات قیمت این بازار و بازار مسکن داشت. البته، این کار نیازمند بررسی روزانه وب‌سایت‌های مرجع و فروشندگان آنلاین محصولات فولادی و آهن آلات است.
بهترین روش برای اطلاع از قیمت آهن آلات چیست؟
در حال حاضر، بهترین روش برای کسب اطلاعات دقیق در مورد قیمت روز محصولات فولادی و بازار آهن، عضویت در شبکه‌های معتبر خبررسان است. همچنین، چک کردن روزانه وب‌سایت‌هایی که به‌صورت تخصصی در زمینه بازار آهن و محصولات فولادی فعالیت می‌کنند، می‌تواند چشم‌اندازی دقیق در مورد نوسان قیمت در این بازار ارائه دهد.
فراموش نکنید که آگاهی در مورد جدیدترین قیمت محصولات فولادی می‌تواند در بودجه‌بندی برای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی مؤثر باشد و از ضررهای احتمالی جلوگیری کند.
